Geen preken meer durven luisteren

Ik ben niet de vraagsteller uit het artikel “De geest van de dwaling”, maar ik herken me er voor 100 procent in.  Het geeft inderdaad grote verwarring. Ook bij mij. Maar ook ernstig psychisch lijden. Ben hiervoor al lang onder behandeling, maar dat helpt niet voldoende. Ik durf het genoemde soort preken ook niet meer te beluisteren, maar het beluisteren van een ander soort preken lukt ook regelmatig niet vanwege de onderliggende angst en paniek. Wat nu?

Beste broeder/zuster in nood,

Een korte vraag met een diepe persoonlijke inhoud. Het is ingrijpend wanneer je geestelijk helemaal overhoop ligt en je niet meer met verlangen en hoop durft opgaan onder de verkondiging van Gods heilig en heerlijk Woord. Dat er dusdanige blokkades zijn met als gevolg psychisch lijden zodat je daarvoor zelfs al lang behandeld wordt. Maar helaas het helpt niet voldoende. Je angst en paniek blijven bij het beluisteren van preken zoals beschreven in de vraag “De geest der dwaling”. Wat nu? 

Ja, wat nu! Je begrijpt dat ik me best hulpeloos voel om op je noodkreet een Bijbels antwoord te geven. Wie ben ik, wie zijn wij, kleine mensjes uit het stof. En toch mensjes die leven voor Gods aangezicht en het van genade moeten hebben, verbazingwekkende genade voor zondaren zoals jij en ik. Zul je dat nooit vergeten? De Heere Jezus kwam voor zondaren. Vanuit Gods liefdeshart om de weg te banen naar het zondaarshart. Hoger kunnen we niet beginnen. Waarom zo hoog beginnen? Om dat hele lange verhaal van ervaringen van je verlorenheid voor God, van het soms wegvluchten van God, van je moedeloosheid ten opzichte van Gods barmhartigheid, van je gemis aan zondekennis, van het ontbreken aan gevoel van wanhoop, en nog veel meer andere troosteloze en uitzichtloosheid veroorzakende dingen in je hart en leven. Om dat hele lange verhaal terug te brengen tot dat ene puur Bijbelse woord: zondaar. Om ons voor eens en altijd te leren: God daalt in Zijn ontfermende liefde af tot zondaren en zondaren klimmen niet op tot God. Hoe doet God dat?

Bij het begin moeten we beginnen (Genesis 2 en 3). Zie je Gods prachtige schepping? Adam als de zoon van God in Zijn schepping en Eva als hulp tegenover hem, beiden volmaakt goed en met één doel: God, hun Schepper eren, loven en prijzen in alles wat ze mochten doen in het aan hen gegeven paradijs. Helaas, zo is het niet gebleven. Wanneer Adam, Eva, jij en ik als God willen zijn, vallen we van ons voetstuk en zijn we Gods liefde en vrede kwijt, door eigen schuld. Dat is onze grootste ellende. God kwijt zijn, los je niet op met jouw of mijn werkzaamheden, maar onze God lost het Zelf op. Op een manier die alle menselijke inspanningen en verwachtingen ver te boven gaan. 

Hoor je Gods stem? Adam, waar ben je? Kom tevoorschijn. Wat kun je bang zijn en paniek ervaren, psychisch lijden, wanneer God je tevoorschijn roept. Onze angst is al begonnen in het paradijs. Dat accentueert dat we God kwijt zijn en gaan we op de vlucht, net als Adam. Hoor maar zijn antwoord: ik hoorde Uw stem in de hof en ik werd bevreesd, want ik ben naakt en daarom verborg ik mij. 

Adam is niet helemaal eerlijk voor God. In plaats van dat hij antwoordt: ik heb van de verboden boom gegeten, noemt hij zijn naaktheid. Alsof God daar niet door heen prikt. En dat doet God ook. Hij confronteert Adam met zijn zonde. En we kennen het vervolg van de geschiedenis. Adam en Eva worden de toegang tot de hof en tot de boom des levens ontzegd. En dan begint de weg buiten het paradijs, buiten Gods gemeenschap, de weg van angst, pijn, moeite en verdriet. Wanneer je nu zou vragen: wat nu? Wat zou dan jouw antwoord zijn? Alles is hopeloos, God definitief kwijt.

En wat is nu Gods antwoord? Dat Hij het oordeel op onze zonde direct voltrekt? God spreekt altijd met twee woorden, en dan niet zomaar in de kantlijn, op de wijze van: vraag er maar om zoals God kan jou ook bekeren of wees toch bang voor een dwaalleer of je bent nog niet afgesneden van je zelf. Luister toch, Gods eerste Woord is Adam, Eva, jij en ik: zondaar, waar ben je? Gods tweede Woord is: de vrije gift van Zijn Zoon naar deze wereld (Genesis 3:15, Johannes 3:16). En tussen jouw en mijn zondaar zijn en Zijn grootste Gave zit niets dan Gods liefdeshart. Als God ons tevoorschijn roept is dat niet om te verdoemen, maar om te behouden. Maak van onze God geen willekeurig God, Die niet te vertrouwen zou zijn. Dat is de grootste belediging die we God aan kunnen doen. Al doen we dat misschien onbewust, we doen het wel wanneer we proberen God op onze manier gunstig te stemmen.

Wat nu? In elk geval direct stoppen met het redeneren over het zalig worden op basis van classificaties, zoals links of rechts, zwaar of licht en als gevolg daarvan conclusies trekken die het zalig worden daarvan afhankelijk maken. Zo kom je onherroepelijk terecht in een diepe put van geestelijke moedeloosheid en uitzichtloosheid. Angst en paniek liggen dan zomaar op de loer. Wat moest Adam doen om door God opgeraapt te worden? Was er voor Adam nog een weg terug tot God, wanneer hij overdacht wat hij tegenover Zijn Schepper had gedaan? Totaal niet, want Adam was geestelijk failliet, God definitief kwijt, en daarom sterven, tijdelijk, geestelijk en eeuwig. Helpt hier of je links of rechts denkt, of je zwaar of licht bent, of de ontdekking aan je zonde wel diep genoeg is? Stop hier alsjeblieft echt mee. Hoe dan wel?

Hoor je Gods stem? Adam, waar ben je? Open je Bijbel en hoor Gods stem: zondaar (en vul je naam maar in) waar ben je? Je zult met je ellende voor de dag moeten komen. O, God, ik heb tegen U gezondigd. Met al je zonden en zorgen, je angst en pijn aan Gods voeten. Want, weet je het nog, God roept ons niet om te verdoemen, maar om te behouden. God heeft al in het paradijs Zijn liefdeswelbehagen bekendgemaakt in Zijn Zoon, onze Heere Jezus Christus. En daarom is de enig begaanbare weg terug tot onze God het wondere geloof in de Heere Jezus. En laat dat je diepste verlangen zijn. O, Heilige Geest, breng me bij het Lam. Want geloof het met heel je hart, het liefste werk van de Heilige Geest is Christus heerlijk maken in zondaarsharten. De Heere Jezus zegt het zelf: Die zal Mij verheerlijken, want Hij zal het uit het Mijne nemen en het u verkondigen (Johannes 16:14). Jezus’ nodiging komt ook tot jou om met al je vermoeidheid en beladenheid tot Hem te gaan (Mattheüs 11:28). Vermoeiden en belasten, zegt Matthew Henry, die klagen over de last van de ceremoniële wet, die een ondraaglijk juk was; en nog zwaarder gemaakt door de inzettingen van de ouden                (Lukas 11:46). Laten zij tot Christus komen, en hun zal rust en verlichting geschonken worden.  Maar toch moet dit veeleer verstaan worden van de last van de zonde, zowel van de schuld als de macht van de zonde, tot zover Henry. En de belofte die erop volgt: en Ik zal u rust geven. Moede kom ik, arm en naakt tot de God Die zalig maakt. 

Wat nu? Ik denk aan het onderwijs dat Jezus geeft aan Zijn discipelen kort voor Zijn sterven. Hij vertroost ze met Zijn belofte: u gelooft in God, geloof ook in Mij. Met de troost dat er in het huis van Zijn Vader veel woningen zijn en dat Hij heengaat om plaats voor hen te bereiden. En wanneer Hij heen gegaan zal zijn en plaats voor hen bereid heeft, komt Hij terug en zal ze tot Zich nemen, opdat ze ook zullen zijn waar Hij is. En dan zegt Jezus zo opmerkelijk: En waar Ik heen ga, weet u, en de weg weet u. Thomas zei tot Hem: Heere, wij weten niet waar U heengaat, en hoe kunnen wij de weg weten (Johannes 14:4 en 5)?  Eigenlijk zegt Thomas hier: Heere, hoe moet het dan met ons?  Hoe kunnen wij de weg weten, waarop wij U moeten volgen? Wat nu?

Gaat Jezus nu uitvoerig in op hun gebrek aan kennis? En wat zij allemaal mee zullen maken in de toekomst? En hoe moeilijk het allemaal zal zijn wanneer Hij straks niet meer bij hen is. Deze heerlijke Zaligmaker en Heiland, Hij werpt Zijn discipelen niet terug op henzelf, maar Hij wijst naar Zichzelf. Thomas, discipelen, weten jullie de weg niet? Kom, volg Mij. Hoor wat Hij zegt: Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven. Niemand komt tot de Vader dan door Mij (Johannes 14:6). En dan volgen er zoveel troostvolle lessen, lees het nog maar eens rustig na in Johannes 14, 15, 16 en 17. Ze zullen nooit meer alleen zijn, want de Heilige Geest zal bij hen blijven, nu en eeuwig. Hoog omhoog, het hart naar boven, hier beneden is het niet. ’t Ware leven, lieven, loven, is daar waar men Jezus ziet.

Wat nu? Een korte noodkreet. Ik ken je niet, ik weet niet in welke kerk je zit, wat je levensomstandigheden zijn. Om zo mogelijk een pastoraal antwoord te kunnen geven, zou je eerst met elkaar een gesprek moeten hebben. Toch wil ik het proberen. Om te beginnen zul je de behandeling voor je psychische nood moeten vervolgen, al helpt het niet voldoende, zoals je zegt, toch heb je het nodig, want alleen red je het niet.

En dan kom ik tegelijk bij het volgende. Is er niemand in je nabije omgeving waarmee je van hart tot hart kunt spreken over je nood en verwarring en als gevolg daarvan je niet meer durven toevertrouwen aan de prediking in je gemeente, omdat er dan alleen maar meer angst en paniek ontstaat? Misschien een goede vriendin die je opvangt in je kwetsbaarheid of een ambtsdrager die goed kan luisteren en invoelend durft meeleven met je probleem met de prediking. Zomaar nog een vraag voor jou en je hulpverlener: is de oorzaak van je angst en paniek de prediking op zich of speelt er meer mee? Durf het onder ogen zien.

En wat betreft je angst voor de “genoemde soort preken” zul je jezelf, denk ik, ook moeten toespreken. Luister in de eerste plaats niet naar wat je allemaal tekort komt om bij God te komen, want jij en ik komen alles tekort. Ook de dominee die preekt komt als mensje voor God ook alles te kort. Luister in de eerste plaats naar God en wat Hij zegt: Zondaar, waar ben je, kom tevoorschijn. En God roept dat niet om je in psychische nood te brengen en je te verdoemen. Maar om eerlijk voor God te belijden dat je zondaar bent, die zichzelf niet kan verlossen. Het is zo bevrijdend om de kramp te verliezen, dat je moet presteren en werken. Dat je van genade mag leven. Je weet wel, Gods tweede Woord. De vrije gift van Zijn Zoon naar deze wereld, vanuit Zijn liefdehart. Want alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat een ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar het eeuwige leven heeft (Johannes 3:16). Bij onze Heere Jezus Christus ben je welkom met al je zonden, nood en pijn. Met je psychisch lijden en je angst voor de preek. Vertel het tegen Hem en zeg het maar: Heere Jezus, ik ben helemaal vastgelopen, ik kom er nooit meer uit. 

Maar U kwam om het verlorene te zoeken (Lukas 15), zoek en vindt ook mij. Ik ben zo’n verloren schaap. En durf, misschien bevend, op Hem te vertrouwen dat Hij zal doen wat Hij heeft beloofd. En die tot Mij komt zal Ik geenszins uitwerpen. Onbegrijpelijke zondaarsliefde, voor een mensje zoals jij en ik. Hij wil eten en drinken met zondaren, zelfs psychisch lijdende zondaren, die een nul onder hun leven moeten zetten. Kom, want alle dingen zijn gereed.
    
Zie je de verloren zoon (dochter) naar huis komen, beschadigd en berooid door eigen schuld. Kun jij begrijpen dat deze vader op de uitkijk stond. Wanneer komt mijn zoon terug? En dan? Daar komt mijn zoon (dochter)! Deze vader rent naar hem toe en omhelst hem en kust hem, zo vuil en vies als hij is. Mijn zoon (dochter) is thuisgekomen. En voor deze zoon wordt een feestmaal bereid. Want deze zoon (dochter) was dood en is weer levend geworden. Wat een jubel en hij (zij) was verloren en is gevonden. Ben jij het? Kom! Heere Jezus, U alleen en U helemaal.

Ruwe stormen mogen woeden,
alles om mij heen zij nacht,
God, mijn God zal mij behoeden,
God houdt voor mijn heil de wacht.

Moet ik lang zijn hulp verbeiden,
zijne liefde blijft mij leiden:
door een nacht, hoe zwart, hoe dicht,
voert Hij mij in 't eeuwig licht.

Hij, de kenner aller harten,
kent ook mij, en weet alleen,
hoe ik hier, in al mijn smarten,
't heil verwacht van Hem alleen.

Ja, hij weet, hoe diep mijn zonden
steeds opnieuw mijn ziel doorwonden:
niet mijn ongeloof en waan,
mijn geloof, dat ziet Hij aan.

Mij heeft Hij zijn Zoon gegeven,
door 't geloof nam ik Hem aan;
ja, ik weet, dat ik zal leven
en door Hem ten hemel gaan.

Mij heeft God in Hem verkoren,
zelfs eer ik nog was geboren,
eer de stem van zijne macht
immer iets had voortgebracht

Maar wat lot, ‘t zij dood of leven,
smaad of eerbetoon, mij wacht,
Jezus zal mij nooit begeven:
ben ik zwak, bij Hem is kracht.

Gunst van mensen, raad van vrinden,
bitt're haat van kwaadgezinden,
hoogte, diepte, vreugd of rouw,
niets ontrooft mij aan Gods trouw.

Ruwe stormen en Jezus aan boord, komen we behouden aan.

Hartelijke groet en Gods nabijheid toegebeden,
C. A. Hoekman