Vraag
Fijn dat mijn vraag, die niet door de cultuurredactie van het RD beantwoord kon worden, naar iemand anders doorgestuurd kan worden. De achtergrond van mijn vraag is niet dat ik literatuurwetenschappen studeer of ga studeren. Wel ben ik erg bezig met vraagstukken rond de historische betrouwbaarheid van de Bijbel. Mensen die bovengenoemde studie gevolgd hebben, beschouw ik toch wel een beetje als kenners op dit gebied. Als zij 'goede' argumenten hebben om de Bijbel als ongeloofwaardig te zien, is het nodig dat er christenen zijn die dit op wetenschappelijk niveau kunnen weerleggen. Ik kan het zelf niet weerleggen, maar zoek wel naar antwoorden. Zeker in onze tijd is het nodig dat ook 'gewone' christenen antwoorden hebben op zulke vragen. Alvast hartelijk dank voor het beantwoorden van mijn vraag.
Antwoord
Hartelijk dank voor je interessante vraag. Ik kan me voorstellen dat juist in deze tijd (denk aan het Darwinjaar, publicaties van Dawkins, enz.) zulke vragen zich aan je opdringen. Het is best lastig om daar een goed antwoord op te formuleren, zeker ook omdat de ruimte hier beperkt is. Ik heb bovendien uit de aanvullende informatie begrepen dat je vraag deels met het oog op de historische betrouwbaarheid van de Bijbel gesteld is. Ik ben geen theoloog, specifieke vragen op dat gebied kun je wellicht beter aan een van de theologen hier stellen. In dat kader heb ik wel alvast een goede boekentip voor je: “Het Kompas van het Christendom”, door dr. J. van Bruggen.
In mijn antwoord zal ik me beperken tot het deel van mijn eigen vakgebied (taal en letteren, cultuurwetenschappen). Daarom wil ik niet alleen jou, maar vooral aankomende studenten na een inleidende (heel belangrijke!) opmerking en wat persoonlijke ervaringen, een aantal concrete handvatten aanreiken.
1. Om maar gelijk een misverstand weg te nemen: het is niet de studie op zich waardoor je je geloof verliest, maar je eigen zondige ik. Voordat we kijken naar wat dan ook, is het heel goed om ons te realiseren dat de mens in zonde geboren wordt en dat er van de Heere een wonder nodig is om bekeerd te worden en tot geloof te komen; om in moeilijke omstandigheden staande te kunnen blijven. Dat geldt natuurlijk niet alleen voor studie, maar voor alle terreinen van het leven. Juist daarom is een leven dicht bij de Heere zo noodzakelijk. Je hoort wel eens de spreuk “eerst bekering, dan verkering”, ik zou die leus iets veranderd ook voor de studie willen laten opgaan: “eerst bekering, dan bestudering.” Een gezond gebedsleven, steeds weer het lezen van Gods Woord, kortom: een levende relatie met de Heere, dat is echt dé basis. Dat maakt dat je door Gods genade de wereld, ook die van wetenschap en studie, in kunt. Zeker in tijden waarin men de wetenschap lijnrecht tegenover het geloof plaatst en met allerlei verlichtingsdenken meent dat de menselijke rede tot het ultieme kennen in staat is of zal zijn.
2. Toen ik mijn taal- en letterenstudies begon, had ik het grote voordeel dat ik niet de enige christen in mijn jaargroep op een seculiere onderwijsinstelling was. We hadden veel steun aan elkaar en dat is erg fijn, zeker wanneer je studierichting niet aan een christelijke hogeschool of christelijke universiteit (buitenland?) beschikbaar is. Toch kwam er heel wat op mij af. Het voert te ver om uitgebreide voorbeelden aan te halen. Laat ik met dit volstaan. Bij het vak Algemene Taalwetenschap werd er onder andere ingegaan op het ontstaan en de verandering van taal. Je begrijpt al wel dat het evolutionistische denken daar de toon zette, een christelijk geluid werd afgedaan als een sprookjesmentaliteit. Die confrontatie brengt je gemakkelijk aan het wankelen, aan het twijfelen. De gepresenteerde bronnen lijken allemaal zo geloofwaardig. De geldende theorie wordt gepresenteerd als onfeilbaar, al is het maar een hypothese. Over het ontstaan van talen is weinig te traceren, je moet terugredeneren in de tijd en dat blijft altijd speculatief, maar docenten verkondigden hun eigen standpunten met de grootste stelligheid. Hoe ga je daarmee om? Mij hielp het erg om te ontdekken dat wetenschap heel veel dingen niet verklaart, veel open moet laten. Over het relatieve karakter van wetenschap is het boek “Ik heb te weinig geloof om een Atheïst te zijn” van N. L. Geisler e.a. erg verhelderend om te lezen. Het boek biedt ook heel praktische strategieën om te discussiëren.
Bij de literaire vakken was het pas echt raak. Het zondvloedverhaal uit de Bijbel zou bijvoorbeeld niet uniek zijn, dergelijke verhalen kom je tegen in alle toenmalig omringende culturen. Hoe durven christenen zich een in die tijd gangbaar literair thema exclusief toe te eigenen als de waarheid? Wat men vergat te vertellen, is dat je ook andersom kunt redeneren. Als zich op de aarde zo’n grote ramp als de zondvloed voltrok, dan is het toch logisch dat mensen daarvan bericht hebben, ook in andere bronnen buiten Gods Woord? De impact is onvoorstelbaar, het zou juist vreemd zijn als er niets van terug te vinden was. En dat is het dubbele. In bepaalde gevallen gebruikt men de aanwezigheid van meer bronnen als hét bewijs voor de ongeloofwaardigheid van de Bijbelse waarheden, terwijl men in andere gevallen juist bewijs eist uit meerdere bronnen, bijv. rondom de zogenaamde ‘historische Jezus’. Want als Christus echt bestaan heeft, dan moeten er ook buiten-Bijbelse bronnen bestaan, anders is het hoegenaamd niet wetenschappelijk verantwoord. Een dubbele ‘wetenschappelijke’ moraal. Het is best lastig om als (beginnend) student dat allemaal te ‘doorzien’, het te kunnen relativeren. Gelukkig kun je je daarin trainen en je er tegen wapenen. Naast een persoonlijk, levend geloof dat gepaard gaat met gebed en Bijbel lezen –dat is het belangrijkste– kun je denken aan een aantal dingen.
-Je kunt overwegen om voor je gaat studeren een jaar in te lassen om je te verdiepen en te verbreden, om je klaar te stomen voor ‘het echte werk’. Denk bijvoorbeeld aan het EH-basisjaar, een propedeuse theologie aan de CHE in Ede of de TUA in Apeldoorn, een Bijbeljaar aan een ander instituut e.d.
-Verdiep je in de apologetiek. In het Reformatorisch Dagblad loopt momenteel een rubriek rondom dat onderwerp waarin deskundigen ingaan op heel concrete, maar wel heel lastige apologetische vragen. Je kunt daar veel van leren. Verder zou je wat kunnen lezen van Christen-apologeten als Lewis of McGrath. (Of volg als cursist/toehoorder één van de apologetische vakken aan een Christelijke hogeschool of aan de TUA).
-Lees eens wat van Ben Hobrink, of “Degeneratie” van Peter Scheele.
-Het is sowieso aan te bevelen om je vooraf te scholen in de Christelijke geloofsleer zodat je weet wat grote theologen geschreven hebben, zij hebben ook geargumenteerd tegen de toen geldende denkbeelden. Denk aan een Augustinus, een “Institutie” van Calvijn, een “Redelijke Godsdienst” van a Brakel of een dogmatiek als die van Bavinck. Laat je anders adviseren door je predikant.
-Verdiep je vooraf eens in wetenschapsfilosofische boeken (even googelen, de standaarden komen zo bovendrijven), je weet dan wat je kunt verwachten, maar je zult ook ontdekken dat wetenschap heel relatief en vaak subjectief is. Dat de wetenschap het vroeger vaak niet bij het rechte einde had, hypothesen bijgesteld moesten worden en noem maar op. Gelukkig wordt dat in de betere handboeken ook niet ontkend, in tegendeel…
-Word lid van een christelijke studentenverenging, behalve veel gezelligheid geeft dat verdieping en niet zelden staat de apologetiek centraal op studiekringen, lezingenavonden enz.
-Pas ‘de-gif-tegengif-methode’ toe. Voor elk vak, elk boek, elke bijeenkomst dat of die Bijbelse waarheden in twijfel trekt neem je ‘tegengif’ door het bezoeken van een Christelijke bijeenkomst, lezen van een Christelijk boek, het luisteren naar een Bijbelse lezing enz.
-En… als het mogelijk is, studeer aan een Christelijke hogeschool, helaas is dit bij universiteiten wat lastiger.
Het is en blijft een lastige materie, het beste advies dat ik je kan geven is dat het beginsel der wijsheid de vreze des HEEREN is.
Gods zegen toegewenst,
Namens Redactie Vragenrubriek
Dit artikel is beantwoord door
Redactie Refoweb
Bijzonderheden:
Mailadres: vragen@refoweb.nl
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Ik zou er nog aan toe willen voegen: "De raadselen van God zijn bevredigender dan de oplossingen der mensen."
Je hebt gelijk; eigenlijk wordt er geen antwoord gegeven op de vraag.
Vragensteller studeert geen literatuurwetenschappen en is ook niet van plan dit te gaan doen, hoewel het antwoord natuurlijk doet vermoeden van wel!
Desondanks vind ik het toch een heel waardevol antwoord en zit er (voor mij althans) heel veel waarheid in omtrent wetenschappelijke studies.
Ik vind het knap als iemand - wie deze beantwoorder dan ook mag zijn - zijn/haar eigen gevoel en beleving zo goed los kan koppelen van alles wat je aan studie tot je krijgt voorgeschoteld zonder dat het je aan het wankelen maakt.
Dat vergt toch wel een grote professionaliteit en bovendien een enorme volharding en discipline!
Ondanks dat het dus geen rechtstreeks antwoord is op de vraag, heb ik wel veel bewondering voor deze persoon en zijn/haar antwoord!
