Opwekkingen werden in vroeger eeuwen meestal pas achteraf als zodanig aangeduid. In onze tijd hoor je voortdurend over grote opwekkingen die eraan komen. Het heeft iets vermoeiends. Aan de andere kant, welke oprechte christen verlangt niet naar een opwekking? Al die lauwheid, al die halfheid, al die afval, al dat leed en al dat verdriet; het doet je intens verlangen naar wat Jesaja schreef, ‘dat Gij de hemel scheurde, en dat Gij neerdaalde’. Maar het is nog niet zover. Wat zich nu regelmatig en met veel lawaai als opwekking aandient, doet ons vooral hevig verlangen naar de gave van onderscheiding.
Een van de laatste ‘opwekkingsbewegingen’ is uit het Amerikaanse Lakeland naar ons overgewaaid: de Fresh Fire Ministry van Todd Bentley. Deze beweging is een inspiratie geworden voor de organisatie die in ons land actief is geworden onder de naam TRIN. Touch, Reach and Impact the Nations. ‘Durf te dromen’ heet het boek van de oprichter van TRIN, Mattheüs van der Steen. Een boek dat me op verschillende momenten in positieve zin raakte. Je voelt passie, bewogenheid en radicaliteit. Niet uitstellen, niet vooruitschuiven, maar nu de Heer gehoorzamen. ‘Het is tijd voor een radicale omkeer.’ Een mooie boodschap, een boodschap die we nodig hebben. In te veel kerken is de boodschap zo evenwichtig geworden dat bijna alles tot stilstand is gekomen. Er is nauwelijks nog beweging. Helaas komen we in het boek ook zaken tegen waar we minder enthousiast over kunnen zijn. ‘Als je succesvol wilt zijn in je leven, moet jij al je dromen navolgen.’ En natuurlijk wil God ons allemaal rijk maken, enz. Na lezing moet je toch tot de conclusie komen dat de schrijver wel erg doordraaft. Een bezoek aan een Revival Fire Night (in Ermelo) kon ons niet op andere gedachten brengen. Passie en radicaliteit waren in ruime mate aanwezig, maar je krijgt daarnaast wel veel dubbele boodschappen te horen en je moet veel, heel veel grappen, grollen en maniertjes voor lief nemen. Wat mij betreft te veel.
Verkeerde vrienden
Tot mijn schrik begon Mattheüs in Ermelo een lofrede te houden op Rodney Howard-Browne, een uit Zuid-Afrika afkomstige charismatische prediker. In 2001 deed hij Nederland aan en ik zie beslist niet uit naar een herhaling. Hij hield zijn Fire-bijeenkomsten in de Jaap Eden Hal in Amsterdam. Enkele van die avonden heb ik bezocht. Een van die avonden was ik samen met Hans Frinsel. Goed, Hans had zich kritisch over de beweging uitgelaten, maar we keken er toch wel even van op toen hij zonder discussie door twee zware jongens werd opgepakt en naar buiten werd gewerkt. Men houdt niet van kritiek. Wat ik er verder van onthouden heb? Dat er bijvoorbeeld regelmatig zo hard ‘FIRE’ werd geschreeuwd, dat je je best moest doen om niet van schrik onderuit te gaan.
Maar het dieptepunt waren toch de collectes. Voor de aankondiging daarvan werd zeer ruim tijd genomen. Machtigingskaarten moesten worden ingevuld. Er werd op aangedrongen om de toegezegde beloftes vooral na te komen. Fijntjes werden we daarbij herinnerd aan de afloop van de geschiedenis van Ananias en Saffira. Ik zag ze schrijven, heel veel mensen uit verre landen, die bijna zeker allemaal een moeilijk bestaan hadden. Arme mensen. Mattheüs is helemaal enthousiast over Rodney. ‘Ik mag met hem spreken. Stel je voor, met de grote Rodney Howard-Browne.’ Tijdens die tournee van 2001 werd Rodney Howard-Browne vertaald door Rob Allart. Die zou later nog naam maken. Hij werd de man van de Berea-beweging en van de financiële instelling Kingdom Financial Services. Een soort christelijk piramidespel. Het bracht hem voor de rechter. Geld blijkt een zwak punt binnen de charismatische beweging.
Gold
Behalve dat geld liggen er nog een paar gevaren op de loer. In Amerika hebben ze er een goede samenvatting voor: Gold, Girls and Glory. Het zijn de drie grote belagers van de mensheid, nadat de zonde zijn intrede in de wereld heeft gedaan. Ook in ‘Durf te dromen’ worden geldzaken niet gemeden. ‘Een van de sleutels voor voorspoed is investeren in je geloofshelden’, zeg maar in de gezalfde predikers. ‘Ga voor ze bidden, bestel hun boeken en ga ze financieel zegenen, zodat ze hun doelen kunnen bereiken. Het feit is dat jij DEEL wordt van hun oogst en dat God je onmiddellijk zal zegenen en je gebied zal vergroten.’ Zo kun je dus ook persoonlijk fondswerving doen. Er worden in dit boek nog meer sleutels aangegeven, een hele bos; ‘sleutels om je dromen uit te laten komen’. Graag had ik ook iets gelezen over de sleutel met betrekking tot het bijbels toetsen van allerlei geestesuitingen, maar dat is kennelijk geen belangrijk onderwerp. Verderop in het boek keert de schrijver zich tegen het aangaan van leningen. Ook hypotheken kunnen er niet mee door. We moeten geen schuld maken. Dat lijkt toch wat onevenwichtig. Trouwens, al die ondernemingen die TRIN ‘in het geloof’ begint, zonder dat er nog maar een cent voorhanden is, is dat ook niet een vorm van lenen en schuld maken?
Geld blijft een zwak punt. Dat werd dit voorjaar ook zichtbaar tijdens de Heaven om Earth conferentie in Zwolle. Ook Willem Ouweneel kwam onder vuur te liggen vanwege de ongeoorloofde druk die er door hem op de mensen werd gelegd om veel te geven.
Heel ontnuchterend is de reactie van Ouweneel op deze kritiek. ‘Vertrouwen op de Heilige Geest is goed, maar de realiteit is dat het geld wel uit iemands portefeuille moet komen.’ Aan dubbele boodschappen geen gebrek. Avond aan avond hoor je over wat de Heilige Geest allemaal niet voor wonderen kan doen, maar als het erop aankomt, blijken de gezalfde broeders plotseling precies zo te reageren als elke doorsnee wereldling.
Girls
De tweede ‘G’, die van Girls, komt binnen de charismatische beweging ook met regelmaat in zicht. Todd Bentley, de man uit Lakeland, is er een droevig voorbeeld van. Plat gezegd ging hij er tijdens de grote opwekking met zijn secretaresse vandoor. Dat geeft geen reden tot leedvermaak. Wel zou je wensen dat er iets van werd geleerd. Je krijgt niet de indruk. Op de Fire Night in Ermelo kwam Mattheüs, tussen de preek door, met de mededeling: ‘Ik heb Todd onlangs ontmoet, het gaat goed met hem.’ Er werd in de zaal opgelucht op gereageerd. ‘Hij is nu officieel gescheiden’, was de volgende mededeling. Dat leverde wat verontrustende geluiden op. Om de rust te herstellen kwam er nog een laatste mededeling. ‘Zijn ex-vrouw maakt het ook goed.’ Wat moeten we met deze praatjes? Moeten we nu zeggen: ‘Eind goed al goed’? Je vraagt je trouwens af, of het wel goed kán gaan met deze mensen die elkaar en zichzelf zo opblazen.
Glory
Van de derde ‘G’ kan beslist gezegd worden: ‘last but not least’. Glorie, sterallure, macht. Door hun status als ‘gezalfden’ doen ze er nog een schepje bovenop. Een popster kun je nog met een gerust hart bekritiseren, maar van deze ‘gezalfde broeders’ kun je maar beter afblijven. Het zou je wel eens in grote geestelijke problemen kunnen brengen.
Wonderen
Ouweneel, over wie velen zich verwonderen, schreef in Charisma een artikel onder de titel ‘De kracht van de charismatische beweging in Nederland!?’ Hij somt een lijstje met zwakheden op. Over de leiders zegt hij: ‘Hun gezag kan zo groot worden dat zij voor hun volgelingen bijna de plaats van Christus zelf innemen, vooral als de bediening van zulke leiders door krachtige wonderen gekenmerkt wordt.’ Krachtige wonderen? Dat is nog even te bezien. Zeker, de leiders gewagen voortdurend van grote en bijzondere wonderen, maar vinden die ook echt plaats? Wanneer liep de machine in Lakeland ook weer vast? Niet alleen vanwege de intieme relatie en de verontrustende alcoholconsumptie van Todd Bentley. Er was een commissie ingesteld om de wonderen te onderzoeken. En toen werd het stil, heel stil. Toen er een broodnuchtere commissie kwam, die in gewone taal gewone vragen stelde, werd de betovering verbroken.
Krachtige wonderen?
De predikers spreken voortdurend grote woorden – woorden die aansluiten bij de grote woorden van de Bijbel, maar er toch weer niets mee van doen hebben. Wat moeten we van hen geloven? Mattheüs waarschuwt ons aan het eind van zijn boek alvast voor kritiek. Hij raadt ons onder het kopje ‘Raak mijn gezalfden niet aan’ om vooral oprichters niet ernstig te bekritiseren. ‘Ik denk dat je Gods woede op je hals haalt.’
Geen roem
In de negentiende eeuw kende Nederland een echte tijd van opwekking. ‘Het Reveil’ zou dat later gaan heten. Hendrik Pierson (1834-1923) was een van de mensen die stamde uit deze beweging. Hij was de opvolger van ds. Heldring in Hemmen. Heldring had daar een prachtig werk opgezet voor prostituees en kinderen in kwetsbare posities. Pierson dichtte ook enkele liederen, bijvoorbeeld het lied ‘God is getrouw, Zijn plannen falen niet’, zeg maar: Zijn dromen komen uit. Ook internationaal was Pierson actief in de strijd tegen het kwaad van de prostitutie. Hij was een onvermoeibaar werker. Achteraf zou je hem ‘een man Gods’ kunnen noemen. Op zijn graf staan woorden uit Efeze 2:8-9: ‘Want door genade zijt gij behouden, (....) niet uit werken, opdat niemand roeme.’ Hij sprak geen dreigende woorden richting critici, maar zei: ‘Een eerlijk man wil niet vertrouwd worden.’
Het artikel uit het maandblad De Oogst van de stichting Tot Heil des Volks is hier te vinden.
