Vraag
In het Avondmaalsformulier staat dat iedereen die niet bekeerd is en toch aan het avondmaal gaat, zichzelf een oordeel eet en drinkt. Wat betekent dat? Dat iemand niet meer bekeerd kan worden?
Antwoord
Je hebt een vraag met betrekking tot het Heilig Avondmaal. Je bent, denk ik, niet de enige die met vragen rondom de viering van het Avondmaal zit. Er is heel wat van te zeggen. Ik moet me echter beperken tot een antwoord op jouw vraag.
Eerst moet ik even een misverstand wegwerken in je vraag. Je zegt namelijk dat er in het Avondmaalsformulier staat dat iedereen die niet bekeerd is en toch aan het Avondmaal gaat, zichzelf een oordeel eet en drinkt. Maar dat staat er niet, als je goed leest. Er staat dat "wie onwaardig dit brood eet, of de drinkbeker des Heeren drinkt, schuldig zal zijn aan het lichaam en bloed des Heeren." Wie dus op een onwaardige wijze aan het Avondmaal deel neemt, die eet en drinkt zichzelf een oordeel. Waarom? Omdat men het lichaam des Heeren niet onderscheidt.
Let op, dat deze woorden staan in een citaat, dat het formulier overneemt uit 1 Korinthe 11:23-29. Daar staan dezelfde woorden. En als Paulus deze woorden schrijft aan de gemeente van Korinthe, dan heeft hij te maken met bekeerde of anders gezegd: gelovige mensen. En dat betekent dat ook zulke bekeerde of gelovige mensen zich een oordeel kunnen eten en drinken. Daaruit blijkt al, dat het niet gaat om het eeuwig oordeel, de eeuwige straf, het definitieve oordeel, dat iemand ontvangt voor de rechterstoel van Christus. Een oordeel is nog niet: het oordeel.
Wat is er in de gemeente van Korinthe aan de hand? Wel, men had daar de gewoonte om voorafgaande aan de viering van het Heilig Avondmaal een gemeenschappelijke maaltijd te houden. Met name de rijkere mensen namen dan eten en drinken mee voor de armere mensen. Vaak waren dat slaven, die christen waren geworden, maar die niet altijd op tijd aanwezig konden zijn. En wat deden die rijkere mensen dan? Ze aten en dronken, wat ze voor de armeren hadden meegenomen, zelf op. Wanneer dan de gemeente bijeen was gekomen (dus ook de armeren) dan was de situatie zo dat de een hongerig was (de arme) en de ander dronken (de rijke). En dan voel je wel aan: dit is een liefdeloze zaak. De rijkeren hadden alles al verorberd en de armen vonden de hond in de pot. Men spotte met het gemeente-zijn, met het lichaam van Christus. En ondanks deze liefdeloze miskenning van elkaar meende men toch het Avondmaal te kunnen vieren.
Maar dat kan niet. Paulus noemt dit een onwaardig eten en drinken. Dit "onwaardig" heeft dus betrekking op de manier, waarop men Avondmaal vierde. Dat is wat anders dan als een onwaardige Avondmaal vieren. Als iemand Avondmaal zou willen vieren wanneer hij of zij dat waardig is, dan zou het nooit tot een Avondmaalsviering kunnen komen. Nooit bezitten we een waardigheid in onszelf die ons geschikt maakt voor de viering van het Avondmaal. Hoe zou het kunnen wanneer je er van harte van overtuigd bent geworden dat je niet tot het Avondmaal komt om daarmee te betuigen dat je in jezelf volkomen en rechtvaardig bent en je eerlijk moet belijden dat je midden in de dood ligt. Het gaat dus niet bij de viering om waardige mensen -die zijn er niet- maar om een waardige manier van viering. Iemand zei terecht: onze onwaardigheid is de enige waardigheid, waarmee we naar het Avondmaal kunnen komen.
Wel, de manier van Avondmaal vieren in Korinthe wekte de toorn van God op. Men zocht blijkbaar wel de gemeenschap met Christus, maar niet de gemeenschap met andere gelovigen. En dat is juist in strijd met het Avondmaal als gemeenschapsmaal. De Heere kan dat niet toelaten. Men at en dronk zich zo in Korinthe een oordeel. En dat werd zichtbaar in het feit, dat velen in de gemeente ziek werden en zelfs velen stierven. Nu is dit natuurlijk geen algemene regel die we overal kunnen toepassen. Niet iedere ontwijding van het Avondmaal brengt altijd dit oordeel mee. Een oordeel kan zich ook op een andere manier over een gelovige of een gemeente voltrekken.
Wat is nu nodig voor die mensen in Korinthe? Wel, dat ze zich moeten beproeven. Dat ze zich voor Gods aangezicht eerlijk moeten laten toetsen en gezeggen waar het bij hen mis is. En dat met het doel dat ze zich van harte van die zondige houding bekeren en dan zo, in die weg van concrete bekering, Avondmaal zullen vieren. Met andere woorden: het is niet Paulus bedoeling om de gelovigen van het Avondmaal weg te houden, maar om hen op het hart te binden dat men op een goede, Gode welbehaaglijke manier het Avondmaal viert.
En daar komt het nu ook vandaag en voor ons op aan. We moeten onszelf beproeven, onderzoeken, bij het licht van Gods Woord en biddend om de leiding van de Heilige Geest, of het ware geloof in ons is. En dat op drie punten, als ik het zo mag zeggen: of kennis hebben van onszelf, kennis van onze zonden en ons zondaar zijn. Dat werkt zelfmishagen en verootmoediging voor de Heere. De ernst en het gewicht van onze zonde en schuld weegt ons dan zwaar.
Maar we moeten onszelf ook onderzoeken op het feit of we de gewisse belofte van God, dat Hij om Christus' wil al onze zonden vergeeft, geloven met heel ons hart. En in de derde plaats moeten we ons toetsen op onze gezindheid: willen we de Heere met ons hele hart en leven waarachtige dankbaarheid bewijzen en oprecht voor Hem te wandelen èn eerlijk met onze naaste in liefde leven? Ik vat het maar kort samen. Je kunt dat allemaal nalezen in het formulier.
Het zal je nu hopelijk ook duidelijk zijn, dat het bij "een oordeel" niet gaat om het feit dat iemand die zich aan een onwaardige manier van Avondmaal vieren niet meer bekeerd kan worden. Het gaat hier immers om een "bekeerd" mens, om iemand in wie de Geest van Christus woont en werkt. Maar zo iemand moet zich altijd weer onderzoeken en opnieuw bekeren.
En iemand die zonder kennis aan Christus leeft? Iemand, die niet tot Hem de toevlucht neemt met zij en haar verzondigd leven? Iemand, die in ongeloof zijn en haar leven leeft, ook al zit hij en zij in de kerk? Ook voor zulken is bekering nodig en mogelijk. Zelfs al zou het een uiterlijk net en vroom kerkmens zijn. Daarvoor moet je maar eens luisteren naar wat Jesaja zegt in hoofdstuk 55 van zijn boek: "Zoekt de HEERE, terwijl Hij te vinden is, roept Hem aan, terwijl Hij nabij is. De goddeloze (onbekeerde) verlate zijn weg, en de ongerechtige man zijn gedachten; en hij bekere zich tot de HEERE, zo zal Hij Zich over Hem ontfermen, en tot onze God, want Hij vergeeft menigvuldig."
Ik hoop en bid dat je verder helpt.
Ds. G. van de Groep
Dit artikel is beantwoord door
Ds. G. van de Groep
- Geboortedatum:07-04-1944
- Kerkelijke gezindte:Christelijk Gereformeerd
- Woon/standplaats:Heerde
- Status:Inactief
