Seksueel misbruik

Ik ben een jongeman en ik kom uit de reformatorische kring. Nu zit ik met het volgende: in mijn kennissenkring en kerkelijke kring heeft veel seksueel misbruik plaatsgevonden. Waarom komt dit veel in de refokring voor? Komt dit door dat ze strak worden gehouden of dat ze geen tv enz. hebben?

Om te beginnen met de feiten: er zijn geen cijfers bekend waaruit zou blijken, dat onder reformatorischen naar verhouding meer seksueel misbruik zou plaatsvinden dan onder niet kerkelijken. Wel is gekeken naar de gezinnen, waarin seksueel misbruik heeft plaatsgevonden. Er kwam een aantal kenmerken naar voren.

Zo is in die gezinnen de communicatie vaak vaag, onduidelijk of er wordt niet over dingen doorgepraat. Hierdoor ontstaat er een zekere afhankelijkheid van elkaar: immers als je niet weet wat je precies aan de ander hebt moet je voorzichtiger zijn met je woorden. Conflicten worden niet uitgesproken en dus ook niet opgelost, maar blijven bedekt. Gevoelige feiten worden dan ook ontkend. Er is in die gezinnen vaak sprake van een onduidelijke afbakening tussen de gezinsleden. Het komt vaak voor dat een paar gezinsleden samen iets hebben tegen een ander gezinslid (coalitievorming heet dat). Ook valt het op dat er vaak een kind veel verantwoordelijkheid op zich neemt, a.h.w. een ouderrol vervult. De ouders nemen geen duidelijke positie in als ouders, waarin ze goed samenwerken. Normaliter krijgt een kind natuurlijk wel eens een taak van de ouders, maar in dit geval gebeurt het allemaal impliciet: er is niemand die dit ooit heeft uitgesproken of de opdracht expliciet heeft gegeven. Er ontstaat dan ook grensverwarring tussen de generaties: de ouders nemen niet meer een gezamenlijke bovenpositie in t.o.v. de kinderen. Het zal duidelijk zijn, dat er vaak sprake is van relatieproblemen tussen de ouders.

In een incestgezin is vaak sprake van geheimen: een begrijpelijk risico als zo weinig over wezenlijke zaken wordt doorgepraat. De macht is ongelijk verdeeld: vaak een strakke leiding, waarin bijv. vader een strenge regie heeft of waarin met name de mannen de macht hebben in het gezin (dit kan natuurlijk ook impliciet, zonder dat dit ooit uitgesproken is). In het incestgezin komen naar verhouding vaak emotionele verwaarlozing of fysieke mishandeling voor. En ook is het een gegeven dat een gezin vaak geïsoleerd leeft van de buitenwereld: kinderen hebben minder vriendschappen; er zijn minder sociale activiteiten. Doordat conflicten uit de weg worden gegaan leren kinderen ook niet om voor zichzelf op te komen of te beseffen wat gezonde grenzen zijn. Alle bovengenoemde factoren maken het voor een dader makkelijker om seksueel grensoverschrijdend te zijn en hiermee ook langdurig door te gaan.
 
Hoewel de genoemde kenmerken risicofactoren zijn voor grensoverschrijdingen binnen een gezin betekent dit nog niet, dat een gezin, wat aan genoemde kenmerken voldoet, ook een gezin is, waar incest voorkomt!!!

Incest komt in alle lagen van de bevolking voor, zowel kerkelijk als niet kerkelijk. Vaak zijn (een of meerdere van) de hiervoor geschetste kenmerken in zo’n gezin aanwezig.

Het is natuurlijk aan de ouders om te zorgen voor een gezond, open, betrokken gezinssysteem, waarin de ruimte is om dingen uit te spreken en waarin met respect wordt omgegaan met de ander’s grenzen. Dat gebeurt in het algemeen zowel onder reformatorische ouders als onder niet kerkelijke ouders.

In een ‘ziek’ systeem gebeurt dat niet. Daders rechtvaardigen altijd hun gedrag. In een niet kerkelijk milieu zal een dader weer andere voorwendsels of ‘goedpraters’ gebruiken dan in een kerkelijk milieu. Onder reformatorischen is er dan het risico dat de Bijbelse principes misbruikt worden, zoals: "kinderen moeten hun ouders gehoorzamen en hebben zelf geen recht van spreken"; "ik heb als vader het gezag/de macht, ik duld geen tegenspraak"; "mijn vrouw moet zich voor mij beschikbaar stellen", enz. enz.

Samengevat: er is geen aanleiding om te denken dat een reformatorisch milieu een groter risico in zich heeft tot grensoverschrijdingen op seksueel gebied, tenzij de bijbelse regels op een ongezonde, ongepaste, wijze ge(mis)bruikt worden om macht uit te oefenen.
 
Betsy Westeneng, psychotherapeute en seksuologe NVVS, werkzaam bij Eleos

Dit artikel is beantwoord door

E. (Betsy) Westeneng

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven