Inleidingen op christelijke geschiedfilosofie

Wat zijn goede inleidingen op christelijke/reformatorische geschiedfilosofie?

De vraag naar “goede inleidingen op christelijke/reformatorische geschiedfilosofie” is voor een historicus als ik, die zich altijd met concrete onderwerpen heeft bezig gehouden en nooit met geschiedfilosofie, moeilijk te beantwoorden. Het kan daarom best dat dit antwoord maar een gedeeltelijk antwoord is.

Voor wie ‘zomaar’ wat wil lezen omheen het thema christendom en geschiedschrijven, zou ik de bundel met artikelen van Prof. Dr. A. Th. van Deursen aanraden: “De eeuw in ons hart. Negenentwintig opstellen over geschiedenis, geschiedschrijving en geschiedbeleving” (Franeker, 1991, 272 blz.). Dat is een verrukkelijke introductie van het hele veld van de praktische geschiedschrijving. Er komen allerlei vragen aan bod waarmee degene zich geconfronteerd ziet die christen is en zelf aan geschiedschrijving doet of geregeld geschiedenis “leest”, en daarbij de klassiekers van de laatste dertig jaar niet heeft overgeslagen.

In het tijdschrift Transparant van de Vereniging van Christen-Historici hebben de laatste vijftien jaar enkele artikelen gestaan over geschiedfilosofen en -filosofie. Eén van de helderste en meest inspirerende vond ik zelf het artikel door Dr. J. Stellingwerff in Transparant 7, nr. 3, uit 1996 met als titel “Tijdfilosofie en geschiedbeschouwing”. In hetzelfde nummer schreef H. Reitsema een artikel over de christelijke geschiedfilosoof Francis Schaeffer (USA 1912), de stichter van de gemeenschap l’Abri. “Waarheid” is bij hem een centraal begrip, de verwaarlozing ervan wordt gestraft.

Erg veel informatie wordt geboden in de dissertatie van Ewald Mackay “Geschiedenis bij de bron. Een onderzoek naar de verhouding van christelijk geloof en historische werkelijkheid in geschiedwetenschap, wijsbegeerte en theologie” (Sliedrecht, 1997, 503 blz). Misschien kan dit boek daarom ook wel gelezen worden bij wijze van inleiding op christelijke geschiedfilosofie, maar het is geen lichte kost. Mackay stelt zich op tegenover de moderne geseculariseerde geschiedopvatting die God buiten de historische werkelijkheid heeft geplaatst. Hij analyseert deze opvatting uitvoering en bespreekt daartegenover Gods presentie in het wereldgebeuren. Mackay gaat diep in op de kern van wat eigenlijk “wetenschap” is en bespreekt terloops een groot aantal toonaangevende historici uit het verleden (vanuit filosofische invalshoek). Tenslotte geeft hij ook aan waar en hoe vanuit christelijk perspectief het verleden “geduid” kan worden: waar “het goede” zich vertoont en waar mensen antwoordend handelen op Gods historisch handelen. Een korte weergave, mét enige kritiek (van de hand van Prof. Dr. Roel Kuiper) kun je lezen in Transparant jaargang 8, nr. 3 (1997) (blz. 19 en 32-34).

Tenslotte: de laatstgenoemde, Prof. Dr. Roel Kuiper, hoogleraar Reformatorische Wijsbegeerte, heeft zelf een echte inleiding in de christelijke geschiedfilosofie geschreven: “Uitzien naar de zin. Inleiding tot een christelijke geschiedbeschouwing” (Leiden, 1996). Mogelijk kan de vraagsteller hierin precies vinden wat hij zoekt.  

Het boek van Van Deursen is dus voor de beginnende lezer over christenen en geschiedenis geschikt, het boek van Mackay voor de gevorderde en het boek van Kuiper voor iemand die gewoon een goede, christelijke inleiding zoekt.

Dr. J. P. Zwemer

Dit artikel is beantwoord door

Dr. J. P. Zwemer

• Geboortedatum:
  09-07-1960
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Serooskerke
• Status:
  Actief

26 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven