Stelend kind

Mijn kind van zeven betrap ik vaak op 'stelen'. Het gaat dan vaak om een rol snoep, een euro of iets dergelijks. Ook heb ik mijn vragen bij zijn spaarpot, die ineens voller lijkt te zijn dan eerst. En zo zijn er meer dingen. Ik weet dat dit niet echt stelen is natuurlijk (tenminste niet bewust neem ik aan), maar ik vraag me af hoe ik hier mee om kan gaan. Ik betrap hem nooit op heterdaad. Vind altijd later ergens papier in zakken van kleren, of onder het kussen bijvoorbeeld of ik vind een lege/halflege open zak chips in een hoekje van de kelder. Soms denk ik nog iets op voorraad te hebben en blijkt het niet zo te zijn. Wat hij doet herken ik goed van vroeger van mezelf. Ik was hier ook heel 'goed' in en wist overal iets vandaan te halen, zonder dat dat werd gemerkt. Ik kan natuurlijk alles achter slot en grendel zetten, maar dat is geen optie. Ik heb daar het huis/ruimte niet voor. Ook vind ik dat dit niet nodig hoeft te zijn, evenmin als snoep enzo verstoppen. Als ik hem betrap met iets dat hij heeft gepakt, praat ik er wel met hem over, maar het dringt niet echt tot hem door. Of hij geeft aan het niet meer te zullen doen, wat hij niet nakomt. Wordt hij niet betrapt, dan ontkent hij dat hij iets heeft weggenomen, terwijl ik het zeker weet. Heeft u tips hoe hierin te handelen? Niet dat ik me er echt al zorgen over maak, maar ben soms wel bang dat als hij niet op de goede manier gecorrigeerd wordt, dit door zal gaan.

Beste ouder,

Hartelijk bedankt voor uw vraag. Waarschijnlijk zullen meer ouders uw vraag herkennen, aangezien de meeste kinderen in hun ontwikkeling een kortere of langere periode 'stelen'. Het is goed om te noemen dat dit gedrag bij jonge kinderen normaal is. Toch is het schrikken voor ouders wanneer ze hun kind betrappen op stelen. Of nu het gaat om geld of een simpel snoepje, stelen mag niet. Toch kan het soms minder erg zijn dan het lijkt en is het goed om te weten waarom kinderen stelen en wat je er tegen kunt doen.

Bij jonge kinderen (onder de 6 jaar) is de gewetensontwikkeling volop bezig. Het is hierbij van groot belang dat kinderen goed onderscheid leren maken tussen wat van hen is wat van anderen is. Het aanleren van normen en waarden is op dit punt heel belangrijk. Kinderen onder de vier zijn vaak erg impulsief en beseffen niet dat dingen van anderen wegnemen verkeerd is. Voor kinderen onder vier is het erg moeilijk om onderscheid te maken tussen dingen die van hen zijn en dingen die van anderen zijn. Vanuit het standpunt van een jong kind is alles van hem. In de opvoeding moet het onderscheid worden bijgebracht. Bij jonge kinderen kan daarom nauwelijks van stelen gesproken worden.

Wanneer een kind zo rond de 6 a 7 jaar is, begint hij een besef te krijgen dat het fout is om te stelen. Bij sommige kinderen komt het voor dat ze vervolgens in een soort 'testfase' komen. Het gaat de grenzen opzoeken en testen. Wat gebeurt er als ik iets van een ander pak en ik word betrapt? Dit zal een leermoment zijn voor het kind. Ik ben in uw situatie erg benieuwd hoe lang het stelen al gaande is en of dit mogelijk een fase is waarin uw kind u aan het testen is, om te kijken hoe ver hij kan gaan. In dat geval is het belangrijk kom heel duidelijk en consequent te zijn.

Kinderen op deze leeftijd die geconfronteerd worden met hun diefstal, zullen vrijwel altijd liegen, ontkennen of een smoes verzinnen. Wees hier als ouder op voorbereid. Weet u zeker dat uw kind iets weggenomen/gestolen heeft, presenteer dit dan als een feit en vraag niet óf hij het gedaan heeft. Deze vraag zal namelijk bijna ieder kind ontkennend beantwoorden. Door het als feit te presenteren, voorkom je liegen. U beschrijft in uw vraag dat uw zoon liegt, terwijl u zeker weet dat hij iets weggenomen heeft. Confronteer hem met wat u gevonden heeft (bijv. de papiertjes in zijn zakken of onder zijn kussen) en stel duidelijke consequenties.
Kinderen in deze leeftijdsfase kun je goed uitleggen waarom stelen niet mag en wat de consequenties er van zijn. Herhaal dit keer op keer weer tegen uw kind. Wanneer er spullen gestolen zijn van anderen, dan kunt u bijv. eisen dat deze teruggebracht worden, met excuses van het kind erbij. Wanneer uw zoon spullen uit huis heeft gestolen, kunt u hem klusjes laten doen om de waarde van hetgeen hij gestolen heeft, terug te betalen. Voor ieder klusje kan hij dan bijv. een bedrag verdienen, waarmee net zo lang moet worden doorgegaan tot het in verhouding van het gestolene staat.

Bij het bestraffen van diefstal is het belangrijk de diefstal af te keuren, maar de eerlijkheid van het kind over de diefstal te waarderen. Ook wanneer het kind eerst de diefstal ontkent heeft, maar uiteindelijk toch toegeeft iets gestolen te hebben is het goed deze eerlijkheid te waarderen. Zo leert het kind dat het ook wanneer het de fout in gegaan is eerlijk kan zijn.

Het is goed om te kijken op welke momenten een kind steelt. Buitenshuis dingen wegnemen is toch wat zorgwekkender dan wanneer kinderen alleen binnenshuis dingen wegnemen, zoals snoep of geld uit de portemonnee. Wat in huis is, is voor het gevoel van een kind toch eerder 'van zichzelf' dan iets buitenshuis. Leer tegelijk uw kind echter wel dat er voor geld gewerkt moet worden en dat hij dus niet zomaar spullen kan wegnemen.

In uw vraag beschrijft u dat u het gedrag van uw zoon bij uzelf herkent van vroeger. U zou eens terug kunnen denken aan die tijd, wat uw ouders met dit gedrag deden en wat bij u gewerkt heeft.

Tot slot, je kunt nooit precies weten waarom kinderen stelen, daarvoor moet je met het betreffende kind in gesprek gaan. Vraag naar hoe het komt dat je kind steelt (en vraag niet waarom het kind steelt). Wees tegelijk duidelijk in je afkeuring van het gedrag (is iets anders dan het kind).

Sommige kinderen gaan door met stelen en liegen ondanks een duidelijke en positieve opvoeding. Corrigerend gedrag komt bij hen niet binnen en deze kinderen blijven doorgaan met gedrag wat niet acceptabel is. Bij deze kinderen zou er sprake kunnen zijn van onderliggende ontwikkelingsproblematiek. In dat geval is het van belang om hiermee naar de hulpverlening te gaan. Uit uw verhaal kan ik niet opmaken hoe lang de problemen omtrent het stelen al spelen en hoe vaak dit voorkomt. Voor nu lijkt me de weg naar hulpverlening echter niet nodig. Mochten bovengenoemde tips niet helpen en mocht het gedrag langere tijd blijven bestaan of verergeren, dan zou ik u adviseren uw hulpvraag bij een hulpverleningsinstantie neer te leggen, zodat zij u daar verder mee kunnen helpen.

Veel wijsheid en zegen bij de opvoeding gewenst.

Hartelijke groet,
Alice Pleiter

Dit artikel is beantwoord door

MSc E. A. Pleiter-Visscher

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven