Vraag
Aan iemand van de Gereformeerde Gemeenten. De kwestie is als volgt: Mijn oudere zus heeft echtscheiding aangevraagd en is daarmee onder censuur gekomen. Mijn zus is jarenlang geslagen, mishandeld en misbruikt door haar (nu nog) echtgenoot. Ze heeft lang ‘mooi weer’ gespeeld, maar dit bleek niet langer houdbaar. Ze heeft voor haarzelf en haar kinderen moeten kiezen.
De oordelen van de gemeenteleden zijn niet van de lucht. Ook de dominee en ouderlingen zijn heel streng opgetreden. Mocht ze ooit nog een lieve man ontmoeten waar ze mee wil trouwen dan moet ze diep door het stof, ten overstaan van de gemeente haar schuld bekennen. Hoewel ik geenszins in wil gaan tegen dat wat de Heere van ons vraagt, maakt deze gang van zaken mij opstandig. Mijn zus heeft gevochten voor haar huwelijk. En pas toen ze dagelijks in elkaar werd geslagen heeft ze uiteindelijk scheiding aangevraagd. Het is toch vreemd dat zij nu haar schuld moet gaan bekennen? Welke schuld?
Er is hier maar één aanwijsbare schuldige. En hij ontspringt de dans. Dat heeft hij goed geregeld: mijn zus martelen, net zo lang tot zij de stap richting scheiding moest nemen. Uit veiligheidsoverwegingen. En biddend, dat kan ik u verzekeren. Het maakt mij opstandig dat zij later, als ze hopelijk de echte liefde leert kennen, zich moet melden bij de dominee, die dan met zijn hand over zijn hart moet strijken om haar een volgend huwelijk te gunnen. Gaat hij dan niet zitten op de plaats van de Heere? (beslist niet oneerbiedig bedoeld). Is dit niet vreemd? Zou het juist niet toe te juichen zijn als mijn zus wellicht in de toekomst zélf een besluit kan nemen over een tweede huwelijk? Biddend, dat wel.
Een kerk vol oordelende blikken, gefluister op zondag als zij, mijn zus, de kerk binnenstapt. Het verbaast me én maakt me boos. Is dat naastenliefde? Is dat leven zoals de Heere dat vraagt? En is het echt nodig dat ze, na alles wat ze heeft meegemaakt, voor de deze gemeente ‘door het stof’ moet? Graag uw visie.
Antwoord
Beste vraagsteller,
Je vraag lijkt erg veel op een vraag die een vriendin van een mishandelde -en kerkelijk streng behandelde- echtgenote mij stelde. Het meeste van wat ik je wil zeggen is in dat antwoord 'Verontwaardiging over schuldbelijdenis' te vinden. Met name wil ik de aandacht nog eens vestigen op een citaat van ds. Golverdingen. Hij waarschuwt kerkenraden om niet te trappen in de valstrik, die door de mishandelende partij vrijwel altijd bijzonder handig wordt uitgezet. De bedoeling van deze strik is dat de kerkenraad de gerechtvaardigde klacht van de andere partij niet zal geloven en de zijde van de leugenaar zal kiezen.
Als dit bij je zus het geval is geweest kan ik mij je verontwaardiging erg goed voorstellen. Toch wil ik mij wat terughoudend opstellen in dit antwoord. Echtscheidingszaken zijn vaak heel erg ingewikkeld en laten zich onmogelijk via een schriftelijke vragenrubriek beantwoorden.
Laat ik er helder over zijn: als er sprake is van mishandeling, gaat de geweldpleger ver buiten zijn boekje. Als een stel trouwt, hebben de echtgenoten elkaar liefde en trouw beloofd en daar hoort mishandeling niet in thuis. Een echtgenoot die zijn handen niet thuis kan houden, handelt in strijd met zijn trouwbelofte. Punt!
Verdrietig vind ik het om te lezen dat je zus door gemeenteleden op een veroordelende manier wordt behandeld en dat de handelwijze van de dominee en de kerkenraad als “hard” wordt ervaren.
Hoewel ik op deze punten je vraag kan ondersteunen vind ik het moeilijk om hier ongehoord van allerlei dingen over te zeggen, want ik hoor het nu, om zo te zeggen: van één kant. Ik hoop dat je mijn voorzichtigheid begrijpt.
Echtscheidingzaken zijn diep ingrijpend voor alle betrokkenen. Niet zelden worden ook allerlei eenzijdige signalen als blikken en gefluister verkeerd geïnterpreteerd. Bij je zus is er het gevoel van verloren te hebben en schaamte; de omstanders past geen oordeel, maar men is wel verlegen met de situatie en men durft je zus niet zelf aan te spreken: “Fijn dat je er weer bent, hoe gaat het met je? Heb je hulp nodig voor je kleine kinderen, nu je er alleen voor staat? Red je het wel?” Ik besef dat wij in onze kringen heel vaak niet goed om kunnen gaan met zonde en weinig geleerd hebben van de Heere Jezus, die de zonde radicaal afwees en tegelijkertijd de zondaar met liefde tegemoet trad. Wat zou het een zegen zijn in onze gezindte als er minder over elkaar zou worden gepraat, maar meer met elkaar!
Er zijn vaak meerdere oorzaken die er samen toe bijdragen dat een huwelijk ontwricht raakt. Ik durf, mag en kan in een schriftelijke beantwoording je uitspraak niet ongehoord overnemen: “Er is hier maar één aanwijsbare schuldige.” Ik ken daarvoor teveel situaties waarin ook de mishandelde partij zelf een verwijtbare rol heeft gespeeld in het verwijderingsproces tussen de beide echtelieden. Er mag dan weliswaar gevochten zijn voor het huwelijk, feit is dat er gevochten is in het huwelijk en in die situatie is er vrijwel nooit sprake van een enkelvoudige schuldige (ook al heeft degene die lichamelijk geweld gebruikt een grens overschreden, ontoelaatbaar en niet verdedigbaar!).
Wellicht is het niet aangenaam om dit zo te lezen: jij kent deze situatie, je kent je zus en je weet hoezeer ze voor haar huwelijk heeft gevochten. En hoewel ik niet aan je oprechtheid in deze uitspraken twijfel: toch wil ik je vragen om daar zelf wat afstand van te nemen.
Je bent naar mijn gevoel wel heel erg stellig over het feit dat je zus voor de kerk en de kerkenraad onterecht “door het stof moet”. Lees wat ik in het vorige antwoord heb geschreven over het verschil van een scheidingsaanvraag en een scheiding van tafel en bed. Je bent boos en opstandig en dat vertroebelt ook je eigen oordeel over de situatie. Dat de predikant in geval van een nieuw huwelijk zijn hand over zijn hart zou moeten strijken en op de plaats van de Heere zou gaan zitten, is een uitspraak die bij mij diverse vragen oproept. Doe jij hierbij niet hetzelfde bij de dominee wat de gemeenteleden bij je zus doen? Ongehoord oordelen? Is het niet verstandig dat jij met je vragen in gesprek gaat met je dominee waarin je je boosheid en opstandigheid uitlegt en de dominee de gelegenheid geeft om uit te leggen hoe hij aan zijn roeping als herder van de gemeente inhoud meent te moeten geven? Als je het moeilijk vindt om dat gesprek te beginnen, helpt het misschien als je deze vraag en mijn antwoord vooraf aan de dominee toestuurt.
Tenslotte nog dit. De echtscheiding is nog niet eens uitgesproken of je grootste zorg lijkt te zijn het antwoord op de vraag of je zus nog wel ooit kan hertrouwen als ze de echte liefde nog eens ontmoet.
Dit is nu (nog) helemaal niet aan de orde. Ik gun mensen die uit een geweldssituatie komen van harte een liefdevolle, troostende arm om hun schouders. Maar de praktijk leert dat als de mishandelde partij te snel aan een nieuwe relatie begint, dat in deze nieuwe relatie de geschiedenis van geweld zich in heel veel gevallen herhaalt. Ik hoop toch dat ik mag aannemen dat je zus haar huidige man aanvankelijk ook als de liefde van haar leven heeft beschouwd. De pijn en de wonden van dit geschonden huwelijk moeten door je zus in zekere mate verwerkt zijn voordat ze een nieuwe relatie kan gaan beginnen.
Samenvattend: Lees het eerder gegeven antwoord. Ik begrijp je vraag, je verontwaardiging en je gevoel van opstandigheid. Want wij doen elkaar in onze kring veel onrecht aan. Dat belijd en erken ik. Toch meende ik dat ik kanttekeningen moest plaatsten bij een aantal van je eigen uitspraken omdat ik je eerlijk wil behandelen.
Want je vraag komt ten diepste op vanuit ons zondige bestaan. Wie staat hierin niet schuldig? Door boosheid en opstand worden we daar niet uitgetrokken, maar er verder en dieper in getrokken. Er is een weg uit de spiraal van zonde en geweld en de gebrokenheid van ons bestaan. En dat is alleen de weg van ootmoed, schuldbelijdenis en bekering.
Wij hebben God op 't hoogst misdaan;
Wij zijn van 't heilspoor afgegaan;
Ja, wij en onze vaad'ren tevens,
Verzuimend' alle trouw en plicht,
Vergramden God, den God des levens,
Die zoveel wond'ren had verricht (Psalm 106:4).
Hier bereiken wij het paradijs niet, maar we hoeven niet te wanhopen:
Waar liefde woont, gebiedt de HEER den zegen:
Daar woont Hij Zelf, daar wordt Zijn heil verkregen,
En 't leven tot in eeuwigheid (Psalm 133:3).
Ik hoop dat je begrijpt dat ik deze twee psalmen niet citeer om maar een vrome draai te geven aan het schrijnende probleem van je zus. Maar je leven (en de problemen die je daarin tegenkomt) gaat er echt anders uitzien als je het plaatst in het perspectief van het Koninkrijk van God:
Zoek eerst het Koninkrijk van God. En al het andere ontvangt u bovendien!
Gode bevolen!
J. P. van den Brink
Dit artikel is beantwoord door
J.P. van den Brink
- Geboortedatum:10-06-1960
- Kerkelijke gezindte:Gereformeerde Gemeenten
- Woon/standplaats:Eindhoven
- Status:Inactief
