Heen en weer geslingerd in geloof

Voordat ik mijn vragen stel zal ik eerst wat belangrijke informatie geven. Ik ben een jongen van begin de twintig die christelijk is opgevoed. Sinds enkele jaren heb ik last van twijfels aan de waarheid van het christelijk geloof. Dit heeft onder andere te maken met het feit dat ik studeer in een seculiere omgeving. Toen ik vanwege mijn twijfels op onderzoek uitging, ontdekte ik gelukkig dat er veel goede apologetiek is die laat zien dat het christelijk geloof niet totaal uit de lucht gegrepen is, dat er zelfs heel redelijke argumenten voor zijn. Hierdoor ben ik nu beter in staat om de twijfels te onderdrukken en te vertrouwen dat God bestaat en de Bijbel waar is.

Waar ik tijdens de zoektocht ook achter ben gekomen is, dat het niet mogelijk is om het geloof enkel en alleen te laten afhangen van rationele redeneringen, maar dat het ook nodig is dat God Zichzelf openbaart. Ik ervaar ook regelmatig dat Hij dit doet, vooral doordat Hij spreekt door Zijn Woord. Hiermee bedoel ik dat ik bijvoorbeeld op teksten stuit die precies passen bij de situatie waar ik op dat moment in zit of bij de vragen waar ik op dat moment mee loop. Ook merk ik dat aanhoudend gebed helpt in de strijd tegen twijfels of zonden.

Ondanks alle goede argumenten, is er nog steeds een aantal dingen waar ik regelmatig tegenaan loop of nog vragen over heb. Het eerste wat ik wil vragen is het volgende: in het christelijk geloof is het nodig om te geloven dat er niet alleen een stoffelijke maar ook een geestelijke wereld is (in vaktermen: het is nodig om dualist te zijn, ofwel te geloven dat de mens niet alleen maar uit materie/stof bestaat, maar ook een ziel/geest heeft). Waar ik mee zit is het feit dat het lijkt alsof het gedrag van mensen volledig afhankelijk is van processen in hun hersenen. Om een voorbeeld te noemen: als iemand een tumor in de hersenen heeft die de hersenen in verdrukking brengt, kan het gedrag en karakter van diegene volledig veranderen hierdoor. Een ander voorbeeld is de verschijnselen die optreden als iemand dement wordt. Dan kan het zelfs gebeuren dat diegene zich nog maar nauwelijks bewust is van alles. Hierdoor lijkt het alsof iemands karakter en gedrag, wat naar mijn idee typisch dingen zijn die bij de geest horen, puur wordt bepaald door stoffelijke processen. Mijn vraag is hoe het mogelijk is om binnen deze feiten toch het concept van een ziel/geest in te passen. En hoe weten we, gezien het feit dat zware aantasting van de hersenen iemand bijvoorbeeld (geestelijk) gehandicapt kan maken, of er dan na de hersendood wel een ziel is die blijft leven?

Hieraan verbonden een andere vraag: In hoeverre kunnen mensen eigenlijk verantwoordelijk gesteld worden voor hun gedrag als dit blijkbaar wordt veroorzaakt door processen in de hersenen? Als iemand zich agressief gedraagt en dit komt bijvoorbeeld door traumatische ervaringen in het verleden of door een hersentumor, dan lijkt het alsof diegene daar weinig aan kan doen doordat dit factoren zijn waar hij/zij geen invloed op heeft. Houdt God zo iemand toch verantwoordelijk voor dit gedrag?

Naast deze vrij technische vragen zit ik ook nog ergens anders mee. Zoals ik al zei, weet ik dat het nodig is dat God Zichzelf openbaart en merk ik ook dat Hij dit wil doen. Het gebeurt echter vaak dat ik dan achteraf me afvraag of het niet allemaal inbeelding is, of dat het niet gewoon toeval is. Het kan ook tijdens het bidden soms lijken alsof Hij oneindig ver weg is en dan vraag ik me opeens af of er wel Iemand is Die het hoort of dat het hele geloof en dergelijke misschien alleen maar iets psychisch is. Mijn vraag is: hoe moet ik met deze gedachten omgaan en hoe kan ik hier tegen strijden?

En dan nog het volgende: wat mijn twijfels soms ook kan aanjagen is het leerstuk van de hel. Het is mij heel duidelijk geworden dat er een diep kwaad in de mensen (inclusief mijzelf) huist en dat het nodig is dat er ook rechtvaardigheid is. Alleen, de gedachte dat er vele mensen zullen zijn die voor eeuwig in een hopeloze staat van ellende zullen zijn en nooit meer een lichtpuntje hebben, maakt me soms zo somber dat het me op zo’n moment heel erg laat twijfelen. Mijn vraag is opnieuw: hoe moet ik met deze gedachten omgaan en hoe kan ik dit overgeven?

Verder wil ik graag nog zeggen dat het niet alleen kommer en kwel is (zoals misschien lijkt uit bovenstaand verhaal), omdat ik ook regelmatig wegzink van verwondering hoe het toch mogelijk is dat de eeuwige God Zijn eigen Zoon gezonden tot een Verzoening voor de zonden (1 Joh. 4:10) en dat hij mensen die dood zijn in misdaden en zonden zo liefheeft dat Hij ze levend maakt met Christus (Efeze 2:1). Zoals u begrijpt kan ik soms dus nogal heen en weer geslingerd worden, omdat het ’t ene moment zó is, en het andere moment ik me weer kan afvragen of het überhaupt waar is.

Het is een lang verhaal geworden met moeilijke vragen, maar ik hoop dat er toch iemand is die me wat verder kan helpen en wat antwoorden kan geven.

Beste vriend, alle ingrediënten voor het antwoord op je vraag zijn in je vraag zelf al aanwezig. Ik versta al je vragen en doorleef ze met jou. Anders gezegd: je vragen zijn antwoorden. Ik beklemtoon de eenheid van ziel en lichaam. Het uit elkaar halen is heidens, want dat behoort tot het Griekse denken. Dan is de ziel de gevangene van het lichaam. Dit kom je helaas ook nog tegen bij Calvijn en John Knox (bij hem is het lichaam een maden-zak waarin de ziel gevangen zit). Deze filosofie is onbijbels. Zeker in de Psalmen is er sprake van een sterke eenheid van ziel en lichaam (“Mijn ziel en lichaam hijgen en dorsten naar U...” Ps 63:1). De Reformatie onderstreepte dit in Heid. Cat. Zondag 1: “dat ik naar lichaam en ziel het eigendom ben van mijn getrouwe Zaligmaker.” Daar gaat het lichaam zelfs voorop. De ziel is in de Bijbel ons ‘ik’ dan wel onze eigenlijke identiteit. Die identiteit is voor een christen in leven en sterven Christus zelf (vgl. Gal. 2:20: “Ik leef, maar niet meer ik, maar Christus leeft in mij”). Die identiteit ligt vast in Hem die gisteren, vandaag en morgen Dezelfde is (vgl. Hebr. 13:8). Ziekte of degeneratie en dementie verhinderen dit niet. Dementerenden of zieken hebben vaak hun ‘heldere ogenblikken’.

Wij gebruiken het woord ‘zielig’ als lichaam en ziel  niet harmonisch functioneren. Bij het sterven gebeurt er dan ook iets wat eigenlijk niet kan: de ziel wordt van het lichaam gescheiden of het lichaam van de ziel. Daarom zijn de dood en het sterven onnatuurlijk. Als gevolg van de zonde, die ook onnatuurlijk is. Het is van den beginne alzo niet geweest (paradijs). Omdat lichaam en ziel eigenlijk niet gescheiden kunnen zijn, moet er een opstanding zijn in de Dag van het oordeel. Dan zullen we naar lichaam en ziel zalig of rampzalig zijn. Het niet gescheiden kunnen zijn van lichaam en ziel is ons geopenbaard in de opstanding van Christus. Onze identiteit in Christus uit genade is een voorproef daarvan.

God doet zich kennen in Zijn Zelfopenbaring door Woord en Geest, zoals jezelf beaamt. En altijd binnen het wonder en de verwondering, zoals je ook zelf aangeeft of belijdt. Daarbij is de rampzaligheid de tegenpool van de eeuwige gelukzaligheid. Zo gezien zal het een wonder zijn als ik zalig word. En ook dit behoort tot de dimensies van de verwondering. Kom daar vooral niet bovenuit, want geestelijk leven is leven van genade tot genade.

Jouw probleem is dat je hier op aarde wilt zijn als in de hemel. Maar dit kan niet, zolang we nog in het strijdperk van dit leven zijn. Het is al heel wat als ons leven hier en nu gedragen wordt door het hemelleven van straks. Dat verstond Asaf (vgl. Psalm 73:28) te midden van de moeiten en de vele vragen van en in het leven: “het is mij goed nabij God te zijn.” Daarom is het ook goed dat de dingen vast komen te liggen in je leven in de verzoening door voldoening. Daar komt de hemel op aarde en de aarde in de hemel.

Sjalom!
Ds. C. A. van der Sluijs

Dit artikel is beantwoord door

Dr. C. A. van der Sluijs

• Geboortedatum:
  14-09-1942
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Veenendaal
• Status:
  Inactief

174 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven