Scheiding van tafel en bed

Aan iemand uit de Ger. Gem. Mijn vrouw en ik wonen helaas al ruim een jaar niet bij elkaar. We zijn ruim tien jaar getrouwd en de laatste jaren zijn er door ziekte en andere nare gebeurtenissen veel dingen gebeurd waardoor er geen veiligheid en vertrouwen meer tussen ons is. Ik ervaar daarin mijn ontzaglijke aandeel en schuld, ook al zijn er ook dingen gebeurd waar ik naar eer en geweten van kan zeggen dat ik er geen schuld aan heb en die toch verwoestend zijn geweest in onze relatie. Dat heb ik ook echt en concreet (!) geprobeerd te belijden en ik tracht uit alle macht tot herstel te komen.

Helaas wil mijn vrouw een scheiding van tafel en bed doorzetten. Ze verwacht geen herstel, wil geen therapie en niet over de huwelijksproblematiek praten. Daarbij worden ingrijpende beschuldigingen geuit, vermoedens van psychische stoornissen, etc. Ik geloof dat zij onze situatie oprecht zo voelt en heeft beleefd. Echter, als daarover geen gesprek is, blijft ieder in zijn eigen gevoel en beleven hangen, verkleuren herinneringen en wordt de eigen pijn en het aandeel van de ander daarin steeds groter.

Wij hebben om de paar maanden afzonderlijk van elkaar een gesprek met onze predikant, samen met een ouderling. De kerkenraad stelt zich op het punt dat zij geen psycholoog is en geen rechter. Derhalve zich ook niet met de inhoudelijke problematiek wil inlaten. Zij horen de één en de ander aan, maar koppelen de inhoud van die gesprekken bewust niet terug omdat ze daarmee een bemiddelende rol zouden aangaan. Ze raden wel huwelijkstherapie aan, “maar je kunt het niet forceren.” Mijn enige wens is/was om deze zaak voor Gods aangezicht neer te leggen (Hij doorgrondt de harten!), middelijkerweg via de ambten die de Heere daartoe in de kerk heeft gesteld. Met een permanente scheiding in het vooruitzicht, hoopte ik dat de kerk die inhoudelijke rol zou spelen, zoals ook wordt aangedragen in het boekje: “Echtscheiding, een onmogelijke werkelijkheid?” Op dat boekje heb ik de broeders ook gewezen, maar zij nemen dat niet over.

De tijd verstrijkt en de zaak zit muurvast, waarna ik heb gesmeekt of ze dan een derde aan wilden aanwijzen die zich wel inhoudelijk over de zaak zou buigen als de broeders daar zich onbekwaam toe voelden, maar ook dat is afgewezen. Toen ben ik zelf eenzijdig een relatieprogramma gaan volgen bij een psycholoog die daarnaast gespecialiseerd is in diagnostiek om dan tenminste mezelf een spiegel voor te houden, maar mijn vrouw wil ook daarin niet participeren (alleen schriftelijke input geven). Er is zo geen enkele route naar herstel of naar klaarheid over punten waarin we van elkaar van mening verschillen. Ingrijpende beschuldigingen die worden gemaakt blijven zo ook voortbestaan.

Ondertussen hebben er mediationgesprekken plaatsgevonden om op zijn minst tot tijdelijke afspraken te komen. Die financiele, zorgafspraken en (voorlopige) boedelscheiding zijn gemaakt en worden door beide partijen nageleefd. Toen het op het tekenen van het scheidingsconvenant aankwam (van tafel en bed) ging het echter bij mij zo wringen dat ik niet kón tekenen. Moet ik dan werkelijk ondertekenen dat ons huwelijk duurzaam is ontwricht (= geen redelijke verwachting tot herstel), zelfs zonder dat we onafhankelijke relatietherapie hebben gevolgd? Mag ik dan werkelijk de rechter verzoeken om te bekrachtigen dat we onze huwelijksbeloften niet meer zullen en hoeven nakomen? Het huwelijksverbond zo inhoudsloos en tot een papieren werkelijkheid maken? 

De kerkenraad gaf aan geschrokken zijn dat ik op deze manier niet wilde tekenen. Ze waren “verblijd” dat we op deze manier tot een oplossing waren gekomen waarin het huwelijk niet wordt ontbonden. Zij hoopten dat dit rust zou bieden en dat de Heere die rust gebruikt om een wonder te werken. Ik begrijp wel wat ze bedoelen, ik heb mijn predikant ook van harte lief, maar ik kan daar toch maar moeilijk in meegaan. 

Is het niet veel verstandiger, Bijbels en in lijn met het kerkrecht, dat wordt aangedrongen op een periode van rust met tijdelijke afspraken (huwelijksconvenant), tot relatietherapie te bewegen om pas daarna conclusies te trekken en te wachten voor beslissingen met permanent karakter? Het is zeker dat alleen een wonder ons huwelijk kan redden, echter dat ontslaat ons toch niet van het gebruik maken van alle mogelijke middelen en het doen van onze plicht, als huwelijkspartners én als kerkenraad?

Ik word opgeroepen te stoppen met “strijden”, het alleen in de hand van de Heere te leggen. Maar is dat door het tekenen van een scheidingsconvenant (van tafel en bed)? Wetende dat het gebaseerd is op het gevoelen van slechts één van de huwelijkspartners en die gevoelens op geen enkele wijze (noch in therapie, noch door de kerkenraad) worden getoetst, noch een inhoudelijk onderzoek wordt gedaan of dat wel gepast is in onze situatie? 

Op die wijze bevind ik me in een enorme worsteling. Ik zou niets liever willen dat stoppen met ‘strijden’, te meer daar mijn persoonlijk functioneren er onder lijdt (stress, spanning). Echter, ik zie mijn gezin voor mijn ogen verwoest worden en patronen uit ons huwelijk doorwerken in de opvoeding. En ik voel me volledig machteloos daarin iets te doen. Het grijpt me zo diep aan dat de kinderen beschadigd worden, bijna zonder vader opgroeien en van hot naar her worden gesleept, etc. 

Kunt u misschien aangeven:

1. Mag ik voor een scheiding van tafel en bed tekenen? Ook als er geen enkele poging tot herstel wordt ondernomen? Mag ik dan stoppen met “vechten” voor mijn huwelijk en het zo aan de Heere overgeven (het aan de Troon der Genade “uitvechten”), zelfs als ik zie dat de middelen ongebruikt worden gelaten?

2. Wat is de rol van de kerkenraad in deze? Is zij geroepen inhoudelijk op de zaak in te gaan nu relatietherapie wordt afgehouden door één van de huwelijkspartners?

3. Mag zij druk uitoefenen om een scheiding van tafel en bed te tekenen, ook als zij inhoudelijk niet op de problematiek willen ingaan, noch een commissie of derde die taak willen geven?

Beste vraagsteller,

Je schetst een situatie na een jarenlang opgebouwd conflict dat in een schijnbaar onoplosbaar probleem is geraakt. Ik proef uit je verhaal je gevoelens van onmacht en wanhoop. Je erkent je schuld in de ontstane situatie, maar je kunt en wilt niet tekenen voor een scheiding van tafel en bed omdat je daarmee feitelijk zou erkennen dat er niets meer te redden valt. Zolang nog niet alle mogelijke middelen –in jouw ogen– zijn geprobeerd kun je (nog) niet aanvaarden dat jullie relatie “duurzaam” is ontwricht en hoop je op herstel.
 
Je vrouw heeft een heel andere versie van dit verhaal en ik moet het hier doen met jouw weergave ervan. Je schrijft dat je gelooft dat zij jullie situatie oprecht zo voelt en heeft beleefd dat het voor haar onmogelijk is om over de huwelijksproblematiek te praten. En als er al gepraat wordt, worden ingrijpende beschuldigingen geuit, is er sprake van vermoedens van psychische stoornissen, etc.

De kerkenraad is intensief met jullie problematiek betrokken (geweest), hoewel de gesprekken niet gezamenlijk maar apart hebben plaatsgevonden. De kerkenraad heeft jullie beiden geadviseerd om in huwelijkstherapie te gaan. Jij wilt dat heel graag, maar je vrouw wil er niet aan mee werken (zij durft het niet aan, het is voor haar een gepasseerd station, daar voelt zij zich niet veilig bij... Ik vul maar een paar suggesties aan die je niet opschrijft, maar die daarbij een rol zouden kunnen spelen). De kerkenraad gaat zeer terughoudend om met jouw verzoeken om dan maar vanuit de kerkenraad een inhoudelijk bemiddelende rol te spelen ondanks het feit dat je uit een aangereikt boekje meent dat zij die rol wel zou moeten/kunnen vervullen.

Je vraagt nu of er iemand uit het panel van Refoweb hierover zijn/haar licht zou willen laten schijnen. Vragen als deze laten zich vrijwel onmogelijk via een schriftelijke beantwoording behandelen. Om je vraag en positie te kunnen wegen zou ik met jou en  je vrouw en met de kerkenraad moeten spreken. Daarbij komt dat het geen pas geeft om allerlei details van jullie huwelijksprobleem hier publiekelijk te beschrijven en ik ben blij dat je dat ook in de vraagstelling niet hebt gedaan. Maar om inhoudelijk er iets over te zeggen, moet je die details wel weten als beantwoorder (ook om inhoudelijk iets te kunnen zeggen over de drie vragen die je aan het eind stelt!).  Om het bovenstaande heb ik ernstig getwijfeld of ik het wel aandurfde om deze vraag op Refoweb te behandelen. Ik moet het doen met jouw kant van het verhaal en het kan zo maar zijn dat ik de plank helemaal mis sla. Maar ik wil ook jou en anderen die in vergelijkbare situaties zitten niet ‘negeren’, want waar de oorzaak ook ligt, ik snap dat het voelt alsof je met de rug tegen de muur staat. Gescheiden mensen verliezen niet allen hun partner, maar het gaat ook vaak gepaard met een verlies in de kennissen en familiekring. Ik wil een poging doen om je iets verder te helpen, maar ik ben bang dat ook ik slechts een bescheiden bijdrage kan leveren.

Per jaar vinden er in Nederland 35000 echtscheidingen plaats; eenderde van deze scheidingen zijn zgn. eenzijdige scheidingen, d.w.z. dat de andere partner de scheiding niet wil. Er zijn er dus helaas velen die zich in een vergelijkbare situatie bevinden. Er zijn gelukkig heel veel situaties die niet in deze cijfers terugkomen waarin relatietherapie helpt en een wending ten goede teweeggebracht kon worden. Als er hulp gevraagd wordt, is het in de meeste gevallen echter zo dat de verwoestende werking van de ontstane gevoelens van onveiligheid en het gebrek aan onderling vertrouwen, zoals je dat noemt, al zo ver is gegaan dat menselijkerwijs het keerpunt (point of no return) al gepasseerd is. Ik ben bang dat de kerkenraad heeft moeten vaststellen dat in jullie situatie het keerpunt reeds ver overschreden is.

Ik heb zelf wel van die gezamenlijke gesprekken meegemaakt waarbij je weinig meer kunt doen dan te ervaren dat de situatie zo ver heen is dat de huwelijkspartners elkaar alleen nog maar meer pijn gaan doen. Dan is het wijs en verstandig om een periode van afstand en rust te creëren en die periode kan lang duren. De uitwerking van die rustperiode kan tweeledig zijn: de pijn kan slijten waardoor na een periode het gesprek weer wel mogelijk is, of de pijn kan inslijten (zoals je omschrijft) waardoor een gesprek en herstel alleen nog maar moeilijker wordt. Ook een periode van rust is dus geen garantie op succes!

Er zit me iets dwars in je verhaal. Er zijn erge dingen gebeurd in jullie huwelijk, waardoor het onderling vertrouwen en de gevoelens van veiligheid ernstig zijn beschadigd. Voor jouw aandeel daarin heb je spijt en berouw getoond en beleden. Om redenen die ik niet ken betekent voor je vrouw dat berouw en die schuldbelijdenis niet voldoende om het onderling gesprek weer aan te gaan. Daarvoor is er in haar beleving kennelijk teveel gebeurd. 

Nu de breuk definitief lijkt te worden neem je het je vrouw kwalijk dat zij het gesprek niet aan wil gaan (zij staat in jouw oordeel een mogelijk herstel in de weg) en je neemt het de kerkenraad kwalijk dat zij niet de bemiddeling op zich wil nemen, die je vrouw van professionele therapeuten weigert.

Van de ootmoedige schuldbelijder zie ik je in je verhaal veranderen naar een slachtoffer, die de ‘schuld’ van het uitblijven van herstel min of meer legt bij de ander of bij diegenen die jullie in jouw ogen zouden ‘moeten’ helpen. Ik kan niet beoordelen of dit terecht is, maar ik maak me daar wel zorgen om. Deze houding stoot af en is mogelijk wel de grootste blokkade tot herstel. Je merkt, ik spaar je niet en het is dit punt waarom ik geaarzeld heb deze vraag schriftelijk te beantwoorden. Ik kan er uiteraard naast zitten, want ik moet het doen met wat je me hebt aangeboden in je vraag, maar zo komt het geheel bij mij binnen.

De enigen die verantwoordelijk zijn voor jullie huwelijkscrisis zijn jullie zelf en als je vrouw de therapie niet aan kan/wil gaan zijn de enigen die daar verandering in aan zouden kunnen brengen zijn: je vrouw en niet in de laatste plaats jij zelf. Waarom wil/kan je vrouw dit niet? Kennelijk wil zij er nog wel energie/tijd in steken om jouw persoonlijke therapeut schriftelijk van informatie te voorzien. Dat kun je karakteriseren als niet effectief of onvoldoende, maar als je zegt dat zij niet wil meewerken is dat dus niet waar. Zij wil alleen meewerken totdat haar grens van veiligheid is bereikt. En kennelijk is dat gevoel van veiligheid/vertrouwen dramatisch beschadigd geworden.

Ook je verwijt aan de kerkenraad dat zij zich niet inhoudelijk met het conflict zou willen inlaten omdat zij geen gezamenlijke gesprekken wil faciliteren moet ik van een kanttekening voorzien. In de individuele gesprekken zijn natuurlijk inhoudelijke aspecten naar voren gekomen. In die gesprekken heeft je vrouw ongetwijfeld uitgelegd waarom zij geen vertrouwen heeft in gezamenlijke gesprekken en heeft de kerkenraad moeten concluderen dat zij een gewenste huwelijkstherapie niet kan forceren.

Het kan zo zijn dat jouw vrouw inmiddels een compleet vertekend beeld heeft gevormd over wie jij in werkelijkheid bent, maar kennelijk is zij niet (meer) in staat om dit beeld te (laten) corrigeren. Je kunt denk ik op dit moment niet anders dan te proberen dit te aanvaarden.

Wat ik verblijdend vind in je verhaal is dat je bereid bent om kritisch naar jezelf te kijken en dat je jezelf de spiegel wilt laten voorhouden. Ik zou zeggen: ga daarmee door en vraag je vrouw of zij dan tenminste door zou willen gaan schriftelijke feedback te geven als input voor jouw persoonlijke therapiesessies. Als daaruit onterechte beschuldigingen voortkomen, zij dat zo. Als daarin onderzocht moet worden of er sprake is van psychische stoornissen, laat dat onderzoeken. Je hoeft niet bang te zijn voor wat er niet is en als er wel wat is, dan kun je daarvoor de middelen gebruiken die je in je persoonlijkheid kunnen herstellen en/of versterken.

Laat blijken dat het je menens is dat je wilt werken aan jezelf en doe dat zo veel mogelijk zonder je eigen gelijk te willen halen, te vechten of in een slachtofferrol te schuilen. Overwin het kwade door het goede. Als het terecht is wat je zegt, dat je vrouw onterechte beschuldigingen uit, zal zij mogelijk door een positieve, berouwvolle en liefdevolle houding van jou gewonnen kunnen worden.

Ik realiseer mij, dat de kansen menselijkerwijs wel klein zullen zijn. Maar vertonen wij zo niet het beeld van Christus, als wij liever zelf onrecht lijden en als wij geslagen worden, de andere wang toekeren? Zou de Heere dat niet kunnen/willen gebruiken tot een zegenrijk herstel?

Als je zelf schuld hebt en erkent, ondergraaf je je geloofwaardigheid als je tegelijkertijd van allerlei (terechte of onterechte!) beschuldigingen hebt naar de ander. Je verlies nemen werkt vaak beter dan krampachtig te proberen je gelijk te halen.

Als het gaat om je concrete vragen, die kan ik niet simpel beantwoorden. 

1. Als je vrouw aanstuurt op scheiding van tafel en bed met het doel om na drie jaar makkelijk (eenzijdig) de definitieve scheiding aan te kunnen vragen, dan zou ik adviseren voorzichtig zijn met tekenen voor scheiding van tafel en bed. Als de houding oprecht zo is dat scheiding van tafel en bed het best haalbare is waarbij het huwelijk dan toch nog (zij het formeel) in stand blijft en zoals de kerkenraad aangeeft dat hierdoor mogelijk de rust ontstaat waaronder met Gods hulp een weg naar herstel zou kunnen gevonden worden, is dat een weg die de minst slechte oplossing genoemd kan worden. Voorwaardelijk tekenen, (jij wilt wel tekenen, maar dan moet de ander relatietherapie accepteren en daaraan meewerken) werkt alleen maar averechts. Vertrouwen terugwinnen vraagt onvoorwaardelijkheid ook al geeft dat naar jou toe wellicht een gevoel van onrechtvaardigheid. 

2. De rol van de kerkenraad is veel minder groot dan je in je vraag veronderstelt. Ik meen dat je de inspanningen van de kerkenraad onterecht karakteriseert als niet inhoudelijk. Zij kan relatietherapie niet voorschrijven, ten hoogste aanbevelen. Ten onrechte suggereer je hier dat er sprake is van een conflict waar het kerkrecht oplossingen zou moeten bieden. Wel zal de kerkenraad in jullie situatie stille censuur moeten toepassen (afhouding van het Heilig Avondmaal) zolang als dit huwelijksconflict duurt met het oog op de heiligheid van het sacrament. 

3. De kerkenraad kan van oordeel zijn (zoals ik dat zelf hierboven ook aangaf), dat scheiding van tafel en bed de hoogst haalbare oplossing is. Zij kan overwegen om een commissie of een derde in te schakelen, maar dat zal zij alleen doen als beide partners hieraan mee willen werken en ik zie het verschil niet tussen deze aanpak en de reeds aanbevolen relatietherapie die door de echtgenote is afgewezen.

Tot besluit. Blijf in contact en onder pastorale begeleiding van je kerkenraad, waarvan je aangeeft dat je je predikant liefhebt. Bespreek met hen je gevoelens van wanhoop en onmacht. Boven alles: bestorm de troon van Gods genade. Belijd Hem je schuld. Hij is de grote Heelmeester, die kan herstellen wat wij schijnbaar onherstelbaar kapot hebben gemaakt. De wonderen zijn de wereld nog niet uit! Gode zij dank!

 Zij, die gebonden zaten
 In schaduw van den dood,
 Omdat zij God vergaten,
 Vervielen in dien nood.
 Toen werd hun wreev'lig hart
 Verneêrd door zwarigheden;
 Zij struikelden, hun smart
 Werd hulpeloos geleden. 

 Doch, riepen z' in d' ellenden
 Den HEER ootmoedig aan,
 Hij deed hun angsten enden,
 En hen 't gevaar ontgaan;
 Hij hielp hen uit den nood;
 Hij bracht hen uit het duister
 Der schaduw van den dood;
 Hij brak hun band en kluister.
(Psalm 107:6,7)

Voor Hem is niets te wonderlijk!
J. P. van den Brink

Dit artikel is beantwoord door

J.P. van den Brink

• Geboortedatum:
  10-06-1960
• Kerkelijke gezindte:
  Gereformeerde Gemeenten
• Woon/standplaats:
  Eindhoven
• Status:
  Inactief

80 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven