Angstcultuur door collega

Sinds een jaar heb ik een nieuwe baan. Er is echter een collega waar ik me erg aan stoor en die me van slag kan krijgen. Ze diskwalificeert andere mensen. Er is een cultuur ontstaan dat mensen haar lijken te gedogen in plaats van haar te begrenzen. Ze discrimineert, laat zich over anderen uit en heeft menig collega emotioneel gekregen. Mij noemde ze onlangs onervaren en ze vond dat ik om die reden niet mocht deelnemen aan een cursus waar ik voor gevraagd was. Ze kwetst mensen. Een gesprek hierover aangaan heb ik onlangs geprobeerd, om haar te vertellen wat haar opmerking met mij heeft gedaan en wat ik anders wilde zien. Daarop heeft ze zich ook negatief uitgelaten en zei ze “gewoon zo te zijn.”

Ik begrijp niet waarom zij nog nooit gecorrigeerd is en tot op de dag van vandaag zo haar gang kan gaan. Er lijkt door haar een angstcultuur te zijn ontstaan. Zij doet mijn werkplezier aanzienlijk dalen en ik overweeg om vanwege haar een andere baan te zoeken. Onlangs heeft zij een enorme klacht aan haar broek gekregen van een cliënt en moet zij zich bij de Hoge Raad gaan verantwoorden over haar handelen. Zoals ze met diegene is omgegaan, gaat ze ook met haar personeelsleden om. Ik weet dat het een beschadigde vrouw is, maar dat neemt niet weg dat zij middels haar gedrag ook anderen schaadt. Wat kan ik doen? Welke stappen zijn er te zetten? Wat kan een vertrouwenspersoon betekenen?

Uit je vraag wordt me niet helemaal duidelijk of het om een naaste collega gaat, of om je leidinggevende. In het eerste deel spreek je immers over een “collega” en verderop over “haar personeelsleden.” Dat maakt wat uit voor de manier waarop je met dit gedrag kunt omgaan.

Wat in ieder geval lof verdient, is dat je de persoon zelf hebt aangesproken op haar gedrag tegenover jou. Dat is altijd de eerste stap. Niet gemakkelijk, maar wel open en eerlijk. Dat is ook de Bijbelse weg van Matth. 18. Nu richt zich die regel primair op de gemeente, maar dat is ook in deze situatie passend. Uit je verhaal komt het beeld naar voren van iemand die niet erg gevoelig is voor aanspreken door gelijken en ondergeschikten. Je spreekt over een beschadigd iemand als mogelijke verklaring voor haar gedrag. Wat dat in houdt blijft onduidelijk. Maar ook als je dat weet, is het de vraag wat je daarmee kunt. Je bent geen therapeut. Kennelijk wordt het samenwerkingsklimaat er zo negatief door beïnvloed dat jij nadenkt over een andere baan. Daar zou iemand toch op aangesproken moeten worden.

Als het een naaste collega is, ligt het in de lijn van Matth. 18 om haar nog een keer aan te spreken maar dan samen met een of meer collega’s. Het is dan nodig om duidelijk te zijn en dat ieder voor zich spreekt. Een verslag van feitelijke gebeurtenissen is daarbij helpend om het concreet te maken. Laat de intentie duidelijk zijn dat je uit bent op herstel van verhoudingen en de goede werksfeer. Helpt dat niet, ga dan als collega’s naar de leidinggevende en breng het probleem op dezelfde wijze. Stel de leidinggevende ook een duidelijke vraag en probeer een afspraak te maken over hoe die het verdere proces denkt te doorlopen en wanneer je er wat van hoort.

Als het niet gaat om een naaste collega, maar om de leidinggevende, kun je dezelfde weg volgen, maar dan haar leidinggevende benaderen. Als alternatief kun je dit eerst bespreken met een vertrouwenspersoon die de organisatie goed kent en wellicht een weg kan wijzen die meer past binnen jullie organisatie. Wees er open over naar de leidinggevende dat je deze stappen zet. Het is verstandig dat niet alleen te doen, maar met een aantal collega's. Daarmee maak je duidelijk dat het geen persoonlijk, maar een structureel probleem is. Bovendien maak je jezelf dan niet onnodig kwetsbaar. Overigens besef ik dat dit gemakkelijk gezegd en moeilijk gedaan is. Als puntje bij paaltje komt, deinzen veel collega’s terug voor zo’n stap.

Het aanspreken van een collega en zeker van een leidinggevende, is altijd een moment van de waarheid. Dan blijkt pas echt wat je aan elkaar hebt en of inhoudelijke belangen zwaarder wegen dan organisatiepolitieke of persoonlijke belangen. Wordt het probleem echt aangepakt, of word je terug in je hok geduwd en mogelijk zelfs geïntimideerd? Als dat gebeurt, is het zeker goed om een vertrouwenspersoon te raadplegen. Maar culturen veranderen niet zomaar. Soms kan het daarom beter zijn om een andere baan te zoeken.

Dr. J. van der Wal

Dit artikel is beantwoord door

dr. J. van der Wal

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven