Vraag
Het was vroeger niet ongebruikelijk, zeker bij grote boerenbedrijven, dat de bruid eerst zwanger raakte voordat men tot een huwelijk overging. En dan heb ik het over de 18e/19e eeuw. Nu staan we daar toch wat anders in en is seks voor het huwelijk niet toegestaan. Is er vroeger ooit visie geweest op dit onderwerp of is de leer gewoon veel strenger geworden als reactie op de verseksualisering van de cultuur? Niet dat het nu niet meer gebeurt, maar het taboe lijkt groter.
Antwoord
U hebt, denk ik, in grote trekken gelijk wanneer u een verschuiving in (bevindelijk) gereformeerde kring constateert t.a.v. seksualiteit voor het huwelijk in de loop van de laatste eeuwen. De groepen aan wat men noemt de ‘rechterzijde’ van het protestantisme in Nederland zijn zich steeds meer gaan onderscheiden van anderen die een vrijere visie op dit gebied hebben. In een van de gedenkboeken van, ik meen, een plaatselijke Gereformeerde Gemeente, komt een passage voor waarin een predikant op een kerkenraadsvergadering een flinke tirade houdt over het voorkomen van huwelijksaanvragen waarbij de bruid reeds zwanger blijkt te zijn. Hij merkt echter dat er uit de aanwezige ouderlingen en diakenen geen enkele reactie komt. Als hij daarnaar vraagt, antwoordt één van de kerkenraadsleden: “Wel dominee, wij allemaal zoals we hier zitten, hebben hetzelfde meegemaakt. Bij ons was het óók zo.”
Het waren traditioneel dus niet zozeer de gemeenteleden zelf die vérgaande seksualiteit voor het huwelijk -mét de beoogde huwelijkspartner wel te verstaan- ‘erg’ vonden. Bekend is dat vanaf een zeker moment in de negentiende eeuw vanuit de hogere middengroepen in de samenleving is geprobeerd om een bredere laag van de bevolking te brengen tot acceptatie van diverse normen en waarden uit het ‘burgerlijk cultuurpatroon’ (vooral rondom netheid en braafheid e.d.). Of je bovengenoemde verschuiving daar nu ook onder moet rangschikken, weet ik niet zo goed. Maar het is misschien wel goed om je ervan bewust te zijn dat deze beweging in de richting van burgerlijkheid gelijktijdig plaatsvond.
Er is natuurlijk ook de ´kerkelijke´ kant van de zaak. Oftewel de gewoonte in diverse kerkverbanden om voorhuwelijkse seksualiteit, al is het ook met degene met wie men zal trouwen, te beschouwen als een zonde tegen het zevende gebod. Erg overtuigend is die omschrijving niet, want van ´echtbreken´ is geen sprake. Eerder van het aanvangen van de echtverbintenis vóór die officieel kerkelijk en burgerlijk voltrokken wordt. Maar dan is nog steeds geen sprake van een breken van die verbintenis. Ik weet dat een predikant in één van de bevindelijk gereformeerde kerkverbanden dat ook toegaf en op catechisatie erop wees dat voorhuwelijkse seksualiteit in feite betekent dat je op dat moment je huwelijk laat beginnen. Daarmee wilde hij onder meer zeggen dat je vanaf dát moment elkaar niet meer mag verlaten. In elk geval is in heel wat gemeenten de gewoonte om schuldbelijdenis te doen -wanneer een bruid zwanger blijkt te zijn- de laatste decennia verschoven van tijdens de kerkdienst naar schuld belijden voor de kerkenraad, waarvan slechts aan de gemeente kennis wordt gegeven. Of het taboe tegenwoordig dus groter wordt, weet ik dus niet. Maar het is in het verleden wél groter geworden ten opzichte van het (nog) verdere verleden.
Dr. J. P. Zwemer
Dit artikel is beantwoord door
Dr. J. P. Zwemer
- Geboortedatum:09-07-1960
- Kerkelijke gezindte:PKN (Hervormd)
- Woon/standplaats:Serooskerke
- Status:Actief
