Boom des Levens in het paradijs

Welke functie had de Boom des Levens in het paradijs? Zaten aan die boom ook vruchten en konden/mochten Adam en Eva daar van eten? Ik heb wel eens horen uitleggen dat met de Boom des Levens de Heere Jezus wordt bedoeld, aangezien dat ook in Openbaring het geval is. Wat was trouwens de 'functie' van de Heere Jezus voor de zondeval? Geen middelaar toch, want er waren nog geen zonden?

We lezen in de Bijbel van de boom des levens in Genesis 2:9. De HEERE God had een hof geplant in Eden tegen het oosten en stelde daarin de mens die Hij geformeerd had. We noemen die hof het paradijs. Het is een hof met allerlei bomen. Er staat in vers 9 dat de HEERE God allerlei geboomte uit de aardbodem deed uitspruiten, begeerlijk om te zien en goed om van te eten. We denken aan een hof met allerlei bomen en vooral met vruchtbomen. De vruchten waren tot voeding van de mens. God zette deze hof met bomen in één keer neer, klaar voor de mens om in te wonen. God plantte deze hof in Eden, een lieflijk gebied. Maar waar lag Eden? Er staat bij in het Oosten. Waar dat landschap precies is te zoeken is ons onbekend.

Nadat God de hof heeft geplant heeft hij de mens er in geplaatst. Er is een overvloed van vruchten. Maar de mens moet de hof wel bouwen, dat is bewerken, en bewaren. De hof van Eden had dus verzorging nodig en de mens moest in zijn arbeid zijn krachten daaraan geven. Om zo te zeggen is de arbeid met de schepping al gegeven.

Onder de bomen in de hof worden er twee apart genoemd. De boom des levens en de boom der kennis des goeds en des kwaads. Die bomen staan in het midden, in het centrum van de hof. Dat onderstreept hun belangrijkheid.

Adam en Eva mogen van alle bomen eten behalve van de boom der kennis des goeds en des kwaads. Zie vers 17. Dus zij mogen ook van de boom des levens eten. Het eten van deze boom wordt de mens pas verboden als hij gezondigd heeft. Zie Gen.3:22. De mens zou eeuwig leven alleen wanneer hij God zou gehoorzaam zijn. Wanneer de mens ongehoorzaam zou zijn, zou hij sterven.

De boom des levens spreekt dus van het leven. Sommigen denken bij leven aan de onsterfelijkheid die de mens door het eten van de boom zou ontvangen. Zijn vruchten verlenen dan de onsterfelijkheid. Wanneer zijn levenskrachten hem begeven moet de mens dus telkens van deze boom eten. Daarom had de mens toen hij uit het paradijs werd verdreven er nog niet van gegeten omdat hij nog jong was.

Ook een man als Abraham Kuyper dacht aan het natuurlijk leven. De bomen in de hof dienden tot levensonderhoud. Ook de boom des levens, maar deze had een veel grotere kracht dan de andere bomen. Door de boom des levens werd het leven op een bijzondere wijze versterkt en werd zelf tot onsterfelijkheid gebracht.

Anderen denken dat het bij de boom des levens om het geestelijk leven gaat, om een leven in gemeenschap met God. Weer anderen combineren beide standpunten.

Het leven waaraan de boom zijn naam ontleent moet zijn het ware leven, het leven in de volle zijn van het woord, leven in natuurlijke en geestelijke zin, wortelend in de gemeenschap met God. Bij de boom des levens is het goed te denken aan leven in de Bijbelse zin. Het leven als een leven in de gemeenschap met God in ware wijsheid en harmonie.

Na de zondeval mag de mens niet eten van de boom des levens. De mens wordt uit het paradijs verdreven en cherubs versperren de weg naar de boom des levens. Het leven was voor de mens de gemeenschap met God en de dood het van God gescheiden zijn.
In de tijd van de Reformatie zag men in de boom des levens een teken en zegel van het geestelijk leven. Het leven in de gemeenschap met God dat in de weg van de gehoorzaamheid het deel van de mens zou worden.

Calvijn schrijft in zijn commentaar op Gen.2:9 dat God aan de boom des levens die naam gaf niet omdat die de mens het leven gaf, dat hij reeds vroeger had ontvangen, maar als symbool en herinnering aan het van Godswege ontvangen leven. Wij weten dat het geheel niet ongewoon is dat God zijn kracht door uitwendige tekenen ons duidelijk maakt. Hij wilde dat de mens zo dikwijls als hij de vrucht van de boom proefde zich zou herinneren van Wie hij het leven had ontvangen, dat hij zou erkennen dat hij niet door eigen kracht, maar alleen door Gods genade leefde en dat het leven van God kwam. Tenslotte werd in die boom een zichtbaar bewijs vertoond van deze uitspraak dat wij in God zijn, leven en ons bewegen.

Bij de tekst 3,22 merkt Calvijn op dat de boom was gegeven tot onderpand van het leven. God neemt nu dat toevertrouwde pand weg opdat de mens zich over de duur van het leven dat hij nu verloren had geen ijdele hoop zou vormen.

In zijn Institutie schrijft Calvijn iets over de boom des levens in verband met de sacramenten. De naam sacrament omvat in het algemeen alle tekenen die God ooit aan de mensen bevolen heeft om hen te verwittigen en zeker te maken van de waarheid van zijn beloften. Hij noemt dan in dit verband de boom des levens die Hij aan Adam en Eva gegeven heeft tot een onderpand van de onsterfelijkheid opdat zij zich die onbekommerd zouden beloven zolang zij van zijn vrucht zouden eten. Niet dat de boom hun de onsterfelijkheid zou schenken die hij zichzelf niet geven kon. (IV,14,18)

De kanttekeningen van de Statenvertaling geven bij de boom des levens: Dat is een teken des levens, betekenende dat de mens het leven van God ontvangen had en behouden zou zo hij in zijn gehoorzaamheid volhardde tot dat het God believen zou hem in zijn hemelse onsterfelijkheid op te nemen.

De boom des levens is een teken en zegel van het eeuwige leven dat God de mens in de weg der gehoorzaamheid heeft beloofd. Er is leven voor de mens. Eeuwig leven in Gods gemeenschap. Hij mag vrij eten van die boom .Maar hij mag dat alleen wanneer hij gehoorzaam is. Anders wordt hij van de boom des levens verdreven en wacht hem de dood en de verdrijving zowel uit het paradijs als uit de gemeenschap van God. Toen de mens inderdaad ongehoorzaam werd mocht hij niet meer eten van de boom des levens. Door cherubs werd hem de weg naar de boom des levens afgesloten. Er moet een wonder gebeuren wanneer die weg ooit weer wordt geopend.

Van dat wonder getuigt het Nieuwe Testament. Christus is de opstanding en het leven. Ieder die in Hem gelooft ontvangt het leven en zal leven. Door het geloof in Christus wordt de weg naar de boom des levens weer ontsloten.

We lezen ervan in het laatste Bijbelboek, Openbaring. Die overwint, Ik zal hem geven te eten van de boom des levens die in het midden van het paradijs Gods is. Openb.2:7. Aan Johannes wordt het Nieuwe Jeruzalem getoond. In het midden van haar straat en op de ene en de andere zijde der rivier was de boom des levens, voortbrengende twaalf vruchten van maand tot maand, gevende zijn vrucht en de bladeren des booms waren tot genezing der heidenen. Openb. 22:1 en 2. Het nieuwe Jeruzalem wordt getekend als een nieuw Eden. De paradijsvloek is opgeheven, daarom is er nu sprake van een paradijszegen Door de stad loopt een kristalheldere rivier. Deze rivier komt voort uit de troon van God en het Lam. Dat water in de rivier symboliseert het leven als een gave van God en van het Lam. De rivier stroomt midden door de straat, de brede hoofdstraat. Aan beide zijden staan levensbrengende bomen. In het paradijs was sprake van één boom des levens, hier is sprake van geboomte. De bomen zijn fabelachtig vruchtbaar. Ze geven 12 keer per jaar vruchten, elke maand weer. Ook zijn de bladeren geneeskrachtig zodat de volken van ziekten en kwalen zijn genezen. De rivier, de bomen des levens, de overvloedige opbrengst aan vruchten, de geneeskrachtige bladeren verbeelden in Openbaring 22 samen en apart de volheid van leven als gave van God en van het Lam. Daarom zou ik niet Christus de boom des levens willen noemen. Het geboomte des levens staat aan weerszijden van een rivier waarvan het water komt van God en het Lam. Hij is het leven. Wie in Hem gelooft zal leven. De boom des levens is een teken van het leven, het ware geestelijke leven in de volle zin van het woord. Dat leven is alleen in Christus te verkrijgen. Dat leven zal tot in eeuwigheid genoten worden. Door allen die in Christus geloven. Wie is Christus voor jullie?

Er is nog gevraagd wat de functie is van Christus voor de zondeval. Laat ik nog naar Calvijn verwijzen. Overigens, zo schrijft Calvijn bij Genesis 2:9, is het niet verkeerd wat door sommige kerkvaders als Augustinus is overgeleverd, dat de boom des levens een voorbeeld is geweest van Christus in zoverre als Hij het eeuwige woord van God is, ja dat die boom, niet anders dan door Hem af te schaduwen een symbool kan zijn van het leven. Hij wijst op wat Johannes schrijft in het eerste hoofdstuk van zijn evangelie dat in het Woord het leven der mensen was.

Ik lees in Johannes dat door het Woord alles is gemaakt. Het Woord is ook het leven der mensen, dat wil zeggen dat de geschapen mens van het Woord in zijn bestaan afhankelijk is. Calvijn zegt dat door dit teken van de boom des levens Adam werd vermaand om zich niets aan te matigen als eigen goed, opdat hij geheel zou afhangen van de Zoon van God en nergens dan alleen in Hem het leven zou zoeken.

Door Christus als het Woord is heel de schepping tot stand gebracht. Elk mens is voor de voortgang van het leven van Hem afhankelijk.

Ds. M. Pronk

Dit artikel is beantwoord door

Ds. M. Pronk

• Geboortedatum:
  10-03-1940
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  KralingseVeer
• Status:
  Inactief

71 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven