Bonhoeffer

Klopt deze informatie over Bonhoeffer? Ik hoor meestal positieve dingen over hem. Is deze informatie onder ons bekend? Zijn laatste woorden worden nog weleens geciteerd: "Dit is het einde, voor mij het begin van het leven."

Beste vragensteller/-ster,
 
De vraag is wegens persoonlijke omstandigheden even blijven liggen. Bovendien ben ik geen Bonhoeffer-kenner of Bonhoeffer-expert of heb ik alle werken of veel werken van hem gelezen. Hij is in mijn studie theologie wel langsgekomen en mede op grond van die kennis probeer ik de vraag te beantwoorden.
 
Of alles wat door Verhoeven wordt geschreven ook klopt, kan ik niet beoordelen: daar zou je afzonderlijk alle werken voor moeten doorlezen. Overigens heeft Verhoeven het zelf ook niet onderzocht, maar overgenomen van een bron die ik verder niet ken. Dit geeft mij wel te denken. Verhoeven doet hele stellige uitspraken, maar baseert deze op een bron van een ander. Tussen twee haakjes maakt hij C. S. Lewis ook voor een ketter uit, zonder hier verder één argument ter onderbouwing voor te geven.
 
Ten eerste komt Verhoeven mij op de manier waarop hij het presenteert en (niet?) heeft onderzocht, heel stellig over: om zijn stelligheid te bevestigen of te ontkrachten, zul je zelf alle citaten moeten nagaan. Dat heb ik dus niet gedaan.
 
Als tweede moet je Bonhoeffer heel goed lezen en heel goed in zijn context lezen. Dat hij niet op alle punten evenwichtig en zuiver gereformeerd-reformatorisch is, zal ik onmiddellijk toegeven. Een korte samenvatting van hem zegt wel dat hij in Schriftvisie en visie op Christus, Lutheraan (dat is niet hetzelfde als zuiver volgeling van Luther!) is: dit kan ten aanzien van de Schriftvisie inhouden dat hij afwijkt van de inspiratie van de Bijbel.
 
Ten derde moet je Bonhoeffer heel goed lezen tegen de achtergrond van zijn tijd. Hitler en de nazi’s gingen met de Bijbel aan de haal en hebben met een theologische vervorming van de Bijbel hun afschuwelijke praktijken van Jodenhaat en WO II willen verdedigen: Hier verzet Bonhoeffer zich ten felste tegen! Dit kan een bepaalde eenzijdigheid of onevenwichtigheid verklaren.
 
Ten vierde is mij bekend dat radicale theologen en vrijzinnigen Bonhoeffer in hun kamp willen trekken: kenners zeggen dat je als radicaal en vrijzinnig theoloog Bonhoeffer NIET kunt claimen. Het komt mij voor dat Verhoeven dat wel wil betogen.
 
Ten vijfde is van ooggetuigen bekend dat Bonhoeffer leefde van het gebed; dat vind ik een opvallend gegeven lettend op de verwijten die Verhoeven via Don Jasmin wil maken.
 
Samenvattend, zonder dat ik daar harde argumenten voor kan noemen, betwijfel ik persoonlijk de stellige taal die Verhoeven over Bonhoeffer naar voren brengt. Dat Bonhoeffer afwijkt in zaken van de evenwichtige en zuiver gereformeerd-reformatorische leer, geef ik onmiddellijk toe: maar hetzelfde kun je betogen voor grote voormannen als Luther (!), Kolhbrugge, Philpot, e.d. op het punt van de Dordtse Leerregels. Feitelijk moet je alles en iedereen met een kritische houding staande op het fundament van de Bijbel, als onfeilbaar Woord van God (door verbale inspiratie ons overgeleverd!), lezen. Dus zo moet je ook Bonhoeffer lezen. Ik denk dat er dan hele rijke gedachten aan hem te ontlenen zijn, die in mijn ogen niet te vergelijken zijn met voedsel uit een vuilnisbak.
 
Ik hoop dat je iets kunt met dit antwoord en spoor je verder aan tot zelfstandig onderzoek en oordeelsvorming: bovenstaande is met enige kennis van Bonhoeffer geantwoord.
 
Hartelijke groet,
M. W. Muilwijk

Dit artikel is beantwoord door

Ds. M.W. Muilwijk

• Geboortedatum:
  23-12-1980
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  Aalst
• Status:
  Actief

143 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven