Vraag
Kort geleden hebben we, na een bijna voldragen zwangerschap, ons derde kindje verloren. Zelf vinden we veel troost bij de Heere en voelen we ons gedragen door het meeleven van familie en gemeenteleden. We vragen ons echter af hoe onze andere kinderen dit verwerken. Zijn er bepaalde signalen die kinderen kunnen geven? Hoe herken je die, etc. Graag zouden we wat meer van dit onderwerp (specifiek vanuit een christelijke invalshoek) willen weten. Kunt u bepaalde boeken/auteurs aanbevelen die hierover schrijven?
Antwoord
Beste ouders,
Wat een leed als je een kindje verliest. Van verwachting, uitzien naar rouw. Ik wil jullie als gezin veel sterkte wensen met dit verlies. Wat fijn om te horen dat jullie troost en steun mogen ervaren.
Uw vraag is in algemeenheid moeilijk te beantwoorden. De reactie van de kinderen, en met name de verwerking, is sterk afhankelijk van hun leeftijd. Ook de kinderen zijn in verwachting geweest van een broertje of zusje. Hoe bewust dit is geweest, geeft ook aan hoe zij zich ook bewust zullen zijn van het verlies. Kinderen hebben een eigen manier om met verlies om te gaan. Hoe ze met dit verlies omgaan, wordt mede bepaald door hun karakter en temperament. Introverte kinderen zullen geneigd zijn om zich meer terug te trekken en zich in tekeningen of spel te uiten. Terwijl extroverte kinderen in ruwer spel en in (onverwachte) uitspraken, hun verdriet kunnen laten merken. Soms kan het lange tijd lijken of het de kinderen weinig meer doet, dit is vaak schijn. Veel kinderen slaan spanningen op in hun lijf. Sommige kinderen zullen dan ook ongeduriger, drukker zijn en andere juist veel stiller. Voor beiden is veel bewegen dan belangrijk.
Het is ook belangrijk om mogelijkheden te blijven bieden voor een kort gesprekje. Bij kinderen die moeilijk praten, kan het soms helpen om die mogelijkheden wat bewuster te creëren. Mogelijk kunnen ze helpen met het leegruimen van het kamertje of op een andere manier een plek of voorwerp hebben wat aanleiding kan zijn tot een kort gesprekje. Vaak zijn die korte momenten voor kinderen voldoende, ze hebben nog moeite om lange gesprekken te voeren over wat hen bezighoudt. Ook het benoemen van gevoelens is vaak nog heel moeilijk. Als ouders kunt u dit wel doet en zo concreet mogelijk, zodat zij hun eigen gevoelens hierin kunnen herkennen. Hun ongeboren broertje of zusje zal zo ook een plekje krijgen in hun leven.
Ik ben persoonlijk en beroepsmatig niet echt bekend met boeken over het overlijden van een kindje. Ik kwam wel deze boekenlijst tegen en deze wil ik u niet onthouden, hoewel een eerste indruk is dat er niet alleen christelijke boeken op staan.
Ik wens u veel steun en troost toe,
Anja van der Marel
Dit artikel is beantwoord door
drs. A. Diepeveen- van der Marel
- Geboortedatum:19-10-1976
- Kerkelijke gezindte:PKN (Hervormd)
- Woon/standplaats:Veenendaal
- Status:Inactief
Bijzonderheden:
Functie: Orthopedagoog
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Ik vermoed dat je nog jongere kinderen hebt, ik heb een keer gehoord dat het vaak zo is dat kinderen pas na een tijdje (maand of 6) een reactie vertonen op een voor hen traumatische gebeurtenis.
Uit eigen ervaring: wij zijn onze dochter een keer in de drukte van Schiphol uit het oog verloren. Het gebeurde in een split second en pas na ongeveer 20 minuten vonden we haar terug. Ze reageerde eigenlijk vrij kalm, maar na een paar maanden werd ze enorm angstig als we haar alleen lieten, zo erg zelfs dat we haar een flinke tijd mee hebben genomen naar visites, daar waar ze tot dan toe geen enkel probleem had met de babyfoon bij de buren.
Het is uiteindelijk vanzelf weer overgegaan, maar dat heeft al met al een paar jaar geduurd. Geen idee natuurlijk of je hier wat mee kunt, maar wellicht is het een handreiking. Volgens mij is in ieder geval heel belangrijk dat je de signalen van je kinderen serieus neemt (ook al is dat wellicht best wel eens lastig).
Wat een verdriet. De HEERE weet er ook van. Machtig om bij Hem met al onze vragen te mogen komen. Troost te zoeken en te vinden. Veel sterkte!
U vraagt: Graag zouden we wat meer van dit onderwerp (specifiek vanuit een christelijke invalshoek) willen weten. Kunt u bepaalde boeken/auteurs aanbevelen die hierover schrijven?
Wellicht bent u wat geholpen met een boekje, getiteld 'Al jong naar huis'.
Bijbelse troost over de zaligheid van jonggestorvenen.
Welke troost is er voor ouders die bij het Woord van God willen leven en die getroffen zijn door het overlijden van een kind? Ook in het pastoraat vinden velen het moeilijk om de juiste woorden te spreken tot een bedroefde vader of moeder.
De auteur van dit boek weet niet alleen uit jarenlange pastorale ervaring hoe ingrijpend het verlies van een kind is, hij weet het ook als vader. In deze uitgave wil hij zijn lezers meenemen naar God, bij Wie het hart kan uithuilen én weer kan ademhalen in en na tegenspoed. Bij Hem alleen kan opstand of doffe berusting plaatsmaken voor geloofsovergave. Vanuit het Woord gaat hij in op wat de Dordtse Leerregels belijden ten aanzien van de verkiezing en zaligheid van de kinderen van de gemeente, die God in hun jonge jaren uit dit leven wegneemt.
De auteur is Ds. H. Visser. Hervormd emeritus predikant te Huizen.
Op scholen hebben ze er vaak protocollen voor. Misschien tip om daarnaar te vragen?
Vanmorgen las ik uw vraag en dacht; ik ga niet reageren, dat komt zo dchtbij.
Wij hebben ook ons derde kindje verloren net voor/tijdens de bevalling, de kinderkamer was ingericht en onze zoontjes waren ook in blijde verwachting.
Nu reageer ik wel en dat heeft er mee te maken dat jullie bezorgd zijn over jullie kinderen en jullie troost vinden bij de Heere. Zelf vond ik pas veel later troost bij de Heere.
Hoe jullie kinderen reageren kan ik niet voorspellen, kinderen zijn vaak nog soepel van geest. Maar denken jullie ook wel aan jezelf?
Na vier jaar denk ik er nog elke dag aan, wel kan ik misschien een goede raad geven, het is heel fijn om steun te ontvangen van familieleden en gemeenteleden, maar blijf vooral als gezin bij elkaar, bij ons was het verdriet groot, heel groot.
Maar we gingen allemaal anders om met het verdriet, ik vond dat ik de sterke man moest zijn in ons gezin, mijn vrouw was van de wereld en de kinderen hadden het moeilijk omdat wij zo reageerden.
Ik schrijf ook maar wat, ik leef met jullie mee, net als de anderen die gereageerd hebben.
Het is niet niets om met zo'n verlies om te gaan.
Heel veel wijsheid en God's zegen toegewenst.
Wij hebben iets vergelijkbaars meegemaakt in onze familie een aantal jaar geleden,
en hebben gezien en ervaren dat het zo persoonlijk is hoe je zo'n ingrijpende gebeurtenis verwerkt.
Vooral, juist! als er kinderen bij betrokken zijn.
Wat wij opmerkelijk vonden;
het kind wat daarbij betrokken was, nam de moederrol op zich, dus als moeder verdrietig was,
zorgde het kind voor de moeder en huilde bv niet mee....het hield zich groot omdat het de 'sterkste' moest zijn volgens haar.
Dus als kinderen hun emotie's niet laten zien, zou het kunnen zijn dat ze denken dat dat niet kan, omdat ze sterk moeten staan voor de ouders...
Heel veel sterkte en wijsheid toegewenst!
Gods vriendlijk aangezicht,
Heeft vrolijkheid en licht
Voor all' oprechte harten,
Ten troost verspreid in smarten. psalm 97 vers 7.
Wat een mooie en troostende woorden @Roozemond.
Dat is voor vragensteller een troost en voor mij ook.
Deze kinderen zijn nu normale gezonde pubers al zullen ze hun levenloos geboren broertje nooit vergeten.
Beste vraagsteller, heel veel sterkte en volg in deze vooral de weg van je hart.
Achteraf hebben m’n zus en ik vaak tegen elkaar gezegd: Het was toen een heel verdrietige periode maar ondanks alles ook een hele goede periode. Waarom? Omdat je als gezin heel erg op elkaar aangewezen was, maar ook omdat er toen zo duidelijk gevoeld werd dat er kracht van boven ontvangen mocht worden, en dat is ook in jullie geval een groot voorrecht. Als je de troost van de Heere mag ervaren is dat iets wat je ook aan kleine kinderen uit kunt leggen. Dat zullen ze zeker begrijpen. Nogmaals heel veel sterkte!
P.S. In het familieblad Terdege van deze week staat een artikel over dit onderwerp. Daar worden de volgende boekjes aanbevolen: “Samen verdrietig” door Marja Bos en “Jong verlies” door Riet Fiddelaers.
De titel is 'foto van een droom' geschreven door Bram Kasse. (christelijke schrijver)
er staat onder: dagboek van een jong gezin
over rouw, ziekte en houvast (na het verliezen van een kindje)
Veel sterkte!
