Vraag
In hoeverre kun je 'nee' zeggen tegen een posttraumatische stressstoornis (PTSS)? Iets concreter: kun je 'nee' zeggen tegen de verschijnselen van een PTSS door bijvoorbeeld gebruik te maken van het G-schema van de RET-methode?
Antwoord
Het kenmerkende van PTSD is de ervaren machteloosheid. De machteloosheid in de traumatiserende gebeurtenis, en vervolgens de machteloosheid ten aanzien van de posttraumatische stresssymptomen.
PTSD is een falen van het herstellend vermogen van de persoon na het meemaken van een schokkende gebeurtenis. Veel mensen maken een trauma mee in hun leven. Niet iedereen houdt daar een posttraumatische stressstoornis aan over. Mensen verschillen in kwetsbaarheid daarvoor. Dit is om een kwestie van aanleg, van gevoeligheid voor het ontwikkelenen van psychiatrische symptomen, en van traumatische ervaringen eerder in de ontwikkeling.
Een falen tot herstel dus. Dit bestaat erin dat het trauma emotioneel niet verwerkt kan worden. Terwijl er allerlei afweer gemobiliseerd is om de pijnlijke gevoelens buiten het bewustzijn te houden, blijven de gedachten aan het trauma geactiveerd. Dit leidt tot een voortdurende afwisseling tussen herbelevingen en onvermogen bij het trauma stil te staan. Behandeling moet eerst gericht zijn op veiligheid, en vervolgens op het leren doorstaan van de angst.
Dit eerste is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Dit gaat niet alleen om daadwerkelijke veiligheid in de actuele situatie van iemand, maar ook om de veiligheid die hij / zij ervaart. Er kan heel veel voor nodig zijn voordat iemand zich zo veilig voelt dat hij / zij zich kan gaan werken aan de beleving van traumatische gevoelens.
Wat betreft het leren doorstaan van de angst: ook hierin verschillen mensen, namelijk in hun capaciteiten om heftige gevoelens te verdragen. Bij een enkelvoudig trauma zal dit eerder binnen bereik liggen dan bij mensen bij wie sprake is van complex trauma. Bij complex trauma is er sprake van meerdere traumatiserende factoren, bijvoorbeeld in de opvoeding, die de ontwikkeling van de persoon, en dus ook de capaciteit voor het omgaan met emoties beinvloed hebben. In behandeling hiervan moet rekening gehouden worden met allerlei complicaties. In dit geval is een volledige verwerking van het trauma niet altijd mogelijk.
Vervolgens zal de behandeling gericht moeten worden op correctie van de beleving van de patient. Nl van de beleving dat de wereld een gevaarlijke plaats is en dat de persoon zelf onmachtig en incompetent is. In deze laatste fase is er dus ruimte voor herstructurering van de gedachten. En daar zou je RET voor kunnen gebruiken.
Dit laatste is overigens niet altijd noodzakelijk. Wanneer een verwerkingsproces geactiveerd kan worden, kan het zijn dat de getraumatiseerde persoon dit op eigen kracht voortzet.
EMDR -een vrij nieuwe behandeltechniek- is een manier om het verwerkingsproces bij een persoon weer op gang te krijgen.
Ik hoop dat duidelijk geworden is dat je dus niet altijd pardoes met RET gericht op de traumatische ervaring kunt beginnen. Dat kan pas als de persoon in staat is emotioneel bij het trauma stil te staan, zo bewust dat hij of zij de eigen ervaring kan verwoorden. Zo lang dat niet kan moet de behandeling zich richten op andere dingen doen, zoals het gevoel van veiligheid vergroten, de gevolgen in het dagelijks functioneren beperken, en de vaardigheden in het omgaan met heftige gevoelens uitbreiden.
Met vriendelijke groet,
Els de Bruin
