Nedergedaald ter helle

Wat betekent: Nedergedaald ter helle? Betekent dit dat Jezus echt in de hel is geweest of geeft dit de intensiteit aan van het lijden, voordat Hij de geest gaf?

In lijn met Calvijn en de Heidelbergse Catechismus vatten we de belijdenis dat Jezus is nedergedaald ter helle inderdaad op als een belijdenis die de intensiteit van Zijn lijden aangeeft. Als je antwoord 44 van onze Catechismus leest, bemerk je dat de opstellers bij Jezus’ nederdaling ter helle denken aan “Zijn onuitsprekelijke benauwdheid, smarten, verschrikking en helse kwelling, in welke Hij in Zijn ganse lijden (maar inzonderheid aan het kruis) gezonken was.” We verstaan eronder hoe Hij de helse smarten heeft doorleden, bestaande in de volstrekte verlating door Zijn Vader en het ondergaan, gevoelen en doorleven van Gods heilige toorn over de zonde.
 
Het is de straf die wij vanwege onze zonden verdiend hebben. De straf die ons wacht, indien wij niet in Christus geborgen zijn. Ontzaglijk. Anderzijds, wie door het geloof met Christus verbonden is, mag weten: Hij heeft dat alles gedragen en doorleden in mijn plaats, opdat Hij mij “van de helse benauwdheid en pijn” zou verlossen (zie opnieuw antwoord 44 van onze Catechismus). Het is het evangelie van de verzoening door voldoening. Het evangelie dat in het avondmaalsformulier als volgt onder woorden wordt gebracht: “Ik voor u daar gij anders de eeuwige dood had moeten sterven.”

We noemen de “nederdaling ter helle” wel de vijfde en laatste trap van Jezus’ vernedering. Niet omdat deze chronologisch op Zijn begrafenis zou volgen maar wel omdat zij het diepste is wat Jezus heeft doorleden. Het doorlijden van de helse smarten is er in het bijzonder tijdens de drieurige duisternis aan het kruis, vertolkt in het kruiswoord: “Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten?”

Dat we Zijn nederdaling ter helle dienen te plaatsen vóór Zijn sterven, blijkt onder andere uit de laatste twee kruiswoorden. Allereerst het zesde kruiswoord: “Het is volbracht”, hoe zou Hij dit kunnen zeggen als het zwaarste nog moest komen? Vervolgens ook uit het zevende: “Vader, in Uw handen beveel Ik Mijn geest.” Hem wacht al stervende dus niet de hel, maar de hernieuwde, volle gemeenschap met Zijn Vader.

Er zijn de eeuwen door verschillende andere interpretaties van Jezus’ nederdaling ter helle geweest. De Rooms Katholieke Kerk meende dat Jezus na Zijn sterven in de “limbus patrum”, de verblijfplaats van de vromen uit de tijd van het Oude Testament, is geweest om dezen met Zich ten hemel te voeren. Luther (nog niet helemaal los van dit Roomse gedachtengoed) heeft gedacht aan een letterlijke tocht van Christus in en door de hel om daar Zijn overwinning te verkondigen aan duivelen en verlorenen. Nog weer een andere opvatting is dat de nederdaling ter helle ziet op Jezus’ verblijf in het rijk der doden waaraan dan op de dag van Zijn opstanding een einde zou komen. Wie echter Jezus’ kruiswoorden ernstig neemt, moet deze opvattingen als onbijbels afwijzen. Als onderbouwing daarvan heb ik reeds gewezen op de laatste twee kruiswoorden. Je zou ook nog kunnen denken aan Zijn tweede kruiswoord: “Heden, zult gij met Mij in het paradijs zijn.”

Ook dit geloofsartikel predikt ons het unieke van Jezus’ plaatsvervangend lijden. De ernst van Gods toorn over de zonde. “Eer Hij die ongestraft liet blijven, heeft Hij deze bezocht aan Zijn eigen lieve Zoon”. Maar ook Zijn onuitsprekelijke zondaarsliefde. Hij wilde afdalen tot in de helse smarten om voor hen de hemel te ontsluiten. Het dient ons aller hart te verbreken.  

Ds. L. W. Ch. Ruijgrok

Dit artikel is beantwoord door

Ds. L.W.Ch. Ruijgrok

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven