De Facebook-revolutie, zo werd de 'revolutie' rond de val van de Egyptische president Muberak in 2011 nog enthousiast bezongen. Want waren de protesten, die leidden tot Mubaraks val, niet mede aan Facebook te danken? Facebook: de toverdrank der democratie! Openheid en vrijheid voor iedereen! Verlossing van tirannie en onderdrukkende regimes! Het klonk zo mooi. Maar anno augustus 2013 lijkt de chaos in Egypte groter dan ooit. Natuurlijk kun je het huidige Egyptische geweld moeilijk Facebook in de schoenen schuiven. Wel is duidelijk dat Facebook geen wondermachine is die vanzelf vrijheid, stabiliteit en democratie produceert. Wat Facebook wel brengt? Ehm, de mogelijkheid om iets van je 'ik' aan andere 'ikken' te tonen. Om contact te houden met mensen ver weg. Vind ik leuk. En wie niet? Wel kleven er gevaren aan.
Ongelukkiger door Facebook
Recente krantenberichten versterken mijn wantrouwen richting Facebook. Zo berichtte De Volkskrant over een Facebook-onderzoek van twee psychologen. Uitkomst: veel tijd doorbrengen op Facebook maakt je niet gelukkiger, maar juist ongelukkiger! Hoe actiever de onderzochte jongeren op Facebook waren, des te slechter ze zich voelden. 'Echt' sociaal contact – dus een ontmoeting in een bestaande ruimte, met een echte mok koffie in je hand die je daadwerkelijk kunt opdrinken – verhoogde wel het 'gevoelsmatige welzijn' van de studenten.
Dezelfde Volkskrant berichtte eerder al over een Australisch onderzoek waaruit blijkt dat tienermeisjes die erg actief zijn op sociale media, gemiddeld een slechter zelfbeeld hebben dan leeftijdsgenootjes die vaker 'offline' zijn. 'Zelfs een positieve opmerking over hun uiterlijk kan negatieve gevolgen hebben voor het zelfbeeld van meisjes', zegt een van de onderzoekers. 'Het legt te veel nadruk op hoe ze eruitzien.'
Gevaarlijk en boosaardig?
Natuurlijk zegt dit alles niet dat Facebook per definitie kwaad, gevaarlijk en boosaardig is. Zonder twijfel kun je er een hoop mooie, stichtelijke, christelijke, grappige en zelfs sociale dingen mee doen. Maar schaduwzijden zijn er zeker. Facebook wordt al snel een manier om bevestiging te verwerven. Vanuit een hang naar aandacht, liefde, begrip en bewondering. En de werkelijkheid wat bijstellen naar het ideaalbeeld, is voor veel mensen een kleine stap. Leven als een god op Facebook: Kijk mij eens mooi, gelukkig, grappig, slim of vroom zijn! Hou van mij, vind mij leuk!
Dit verlangen is natuurlijk van alle tijden. Het Franse genie Blaise Pascal (1623-1662) schreef al over de 'like-zucht' die zo diep in ons hart zit. Een soldaat, een opperman, een kok, een loopjongen: volgens de Fransman willen ze allemaal bewonderd, geprezen en 'geliked' worden. 'En de wijsgeren zijn precies zo', meende Pascal. 'En degenen die daar tegenin schrijven willen geprezen worden dat ze zo goed geschreven hebben. En zij die het lezen, willen worden geprezen dat ze zo goed gelezen hebben. En ik die dit schrijf, wil misschien hetzelfde. En zij dit lezen willen misschien...'
